-
2025
Görele; kemençenin doğduğu toprak ve kemençenin ezgileriyle hayat bulan, leziz pidesiyle gönülleri fetheden, dondurmasıyla serinleten Karadeniz’in küçük ama lezzet ve kültür durağıdır.
Görele ilçesi, Karadeniz’in Doğu Karadeniz bölümünde Giresun ili sınırları içerisinde yer alan yeşille mavinin her tonunun kucaklaştığı bir sahil ilçedir. İlçe, Karadeniz sahili boyunca uzanış göstermekte olup, doğudan Trabzon iline bağlı Şalpazarı ve Giresun iline bağlı olan Eynesil ilçeleri ile, batıdan Tirebolu, güneyden ise Çanakçı ilçeleri ile çevrilidir. İlçenin toplam yüzölçümü yaklaşık 240 kilometrekare kadardır. İlçe sınırları içerisinde bir şehir yerleşmesi (toplamda 14 mahalleden oluşmaktadır), bjr belde belediyesi (Çavuşlu Belde Belediyesi) ve 62 köy yerleşmesi bulunmaktadır. Görele ilçe merkezinin yakın çevresindeki yerleşmelere olan uzaklığı Trabzon’a 70 kilometre, Giresun’a ise 65 kilımetredir. Görele şehrinin topografik görünümünü şehrin arkasında yer alan dağlık alandan denize kadar uzanan sırtlar ve akarsuların araziyi derin bir şekilde yarması şekillendirmiştir. Şehir kıyı boyunca çizgisel bir şekilde gelişme göstermiştir. Sahada nemli ılıman Karadeniz iklimi hakimdir. Uzunluğu yaklaşık 57 kilometre olan Görele Çayı, kaynağını Sisdağı’ndan alıp kuzeye doğru akışını devam ettirerek Görele şehrini ikiye bölmektedir.
Görele ilçesinde 2024 yılında 31.661 kişi yaşamaktaydı. Bu nüfusun 17.781’i (yüzde 56,2) şehir yerleşmesi içerisinde, geriye kalan 13.880 (yüzde 43, 8) kişi ise köy yerleşmelerinde ikamet etmektedir. Erkek nüfusun yüzde 98,9’u, kadın nüfusun ise yüzde 93,3’ü okuma yazma bilmektedir. Görele’de bir fakülte, bir yüksekokul, yedi lise, 10 ortaokul, iki anaokulu ve 10 ilkokul vardır. Bu kurumların dışında Görele’de Halk Eğitim Merkezi de yer almaktadır. Bu merkez birçok dalda meslek edindirme kursları düzenleyerek sertifika vermektedir.
Görele şehri, kaynaklara göre Cenevizliler tarafından, günümüzdeki Eynesil ilçesinin yaklaşık bir kilometre uzağında yer alan ve adını taşıyan kalenin çevresinde kurulmuştur. Eski Yunancada ilçenin ismi "kırmızı taş mercan" anlamına gelmektedir ve bu ismin, kalenin bulunduğu kıyıdaki taşların renginden esinlenilerek verildiği söylenmektedir. Görele'ye, yer değiştirmiş şehir anlamına gelen "Yavebolu" ismi de verilmiştir. Bu adın kullanımının nedeni, ilk yerleşim yerinin terkedilerek bugünkü yerine taşınmasıdır. Eynesil Kalesi'nin yakılmasının ardından yerleşimin mevcut yerine taşındığı belgelenmiştir. Bu bağlamda, günümüz Eynesil ilçesi "Eski Görele"yi, halk arasında kutsal anlama gelen "Eleğü" adıyla anılan eski yerleşim ise Görele'yi oluşturmaktadır. Görele Tirebolu’ya bağlı bir nahiye olana kadar, kaza olarak (1274 tarihine kadar) yönetilmiştir. Daha sonra Tirebolu’dan ayrılarak 171’de Trabzon’un nahiye haline getirilmiş ancak 1874 yılında tekrardan kaza olmuştur. İki yıl sonra 1876 da ise Görele’de belediye teşkilatı kurulmuştur. 1920 de ise Giresun iline bağlı bir ilçe olmuştur.
Görele ilçesinin ekonomik faaliyetlerinin başında tarım gelmektedir. Geçim kaynağının en büyük kısmını fındık ticareti ve çok az bir kısmını ise çay tarımı oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra geçim tipi olarak sebze-meyve yetiştiriciliği ve hayvancılık faaliyeti de yapılmaktadır. Yörede faaliyet gösteren bir fındık entegre fabrikası, üç adet tekstil atölyesi ve birçok diğer ticari iş yerleri ilçenin ekonomisine önemli ölçüde katkı vermektedir. Görele için önemli olan bir diğer ekonomik faaliyet ise balıkçılıktır. Orta büyüklükte bir balıkçı barınağına sahip olan ilçede küçük kayıklarla ve büyük balıkçık tekneleri ile deniz balıkçılığı yapılmaktadır.
Görele’nin ana ulaşım bağlantısını doğu -batı doğrultusunda uzanan Karadeniz sahil yolu oluşturmaktadır. Görele Trabzon-Samsun sahil yolu üzerinde olması sebebiyle bu ulaşım ağı şehir için önem arz etmektedir.
Mavi ve yeşilin iç içe olduğu ilçede Karaburun mevkiindeki Sahil Şeridi doğal sit alanı olarak ilan edilmiş kıyı güzellikleri arasındadır. Birçok insanı doğal oluşumu ile cezbeden doğal köprü görünümünde olan Deliklitaş ilçenin en önemli doğal güzellikleri arasındadır. Doğal kaynakların bir diğer unsuru olarak karşımıza çıkan anıt ağaçlar ilçede doğal çekiciliğin bir parçasını oluşturmakta olup ilçede iki adet İsmailbeyli Köyü Anıt Porsuk Ağacı vardır. İlçede birçok şelele bulunmakta olup bunların en bilinenleri Paşaca ve İnişdibi Şelaleleridir. Paşaca şelalesinin bulunduğu alan tabiat parkı ilan edilerek koruma altına alınmış ve birçok doğa sever tarafından ziyaret edilmektedir. Sahilden yaylaya kısa bir sürede çıkılabilecek Sis Dağı Yaylası ise flora ve fauna çeşitliliği, temiz havası gibi birçok yönü ile ilçe için önemli rekreasyon ve mesire alanı olarak hizmet vermektedir.
Görele evleri kültür varlıkları arasında en yoğun olanıdır. Bu evlerin 60 tanesi tescillenmiş ve koruma altına alınmıştır. Geleneksel Görele evlerinin farkı cephe düzenlemelerinin farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Evlerin birçoğu kagir sistemle yapılmıştır ancak kagir olmayan duvarların sac malzeme ile kaplanması ve cephenin tamamını saran ahşaptan diş sırası motifi şeridi ise ilçeye özgü bir gelenek olup, yöre dışındaki kalan hiçbir konutta görülmemektedir.
Yavuz Sultan Selim’in eşinin sayfiye yeri olarak kullandığı bilindiği Çavuşlu Konak ilçenin önemli bir tarihi yapısını oluşturmaktadır. Tarihi yapılar arasında Eserli ce Cimide Kiliseleri de önemli bir yere sahiptir. Nitekim Cimide Kilisesi Çömlekçi vadisinin tamamını gören bir yerde konumlandırılmıştır ve ayrıca bu kilise de önceden madencilik yapıldığı da bilinmektedir. İlçede kültür turizmi için önemli ve farklı kaynak teşkil eden Çavuşlu mezarlığı ve Çavuşlu kaya mezarları tescillenmiş ve koruma altına alınmıştır. Bu mezar taşları farklı ve 1776 ile 1903 tarihleri arasından kalarak günümüze gelmiştir. Bunun yanı sıra ilçede Cenevizliler döneminden kalma kayalara oyulmuş adına lahit denilen mezarlar bulunmaktadır.
Görele için en önemli ve en bilinen özellik Görele kemençesidir. Karadeniz kemençesinin doğduğu toprak olarak kabul edilmekte olup, şehirde Kemençe Kültür Müzesi bulunmaktadır. Bu müzede kemençenin tarihsel süreçleri ve kemençe üstatları ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Müzenin ana amacı kemençe kültürünü tanıtmak ve yaşatmaktır.
Yöreye ait gastronomik ürünler arasında karalahana yemeği, karalahana diblemesi, hamsi ızgara ve kızartma, hamsili mısır ekmeği, mısır dolması, pazı mıhlaması, hoşmak, kabaklı fasulye çorba, galdirik kızartması, avuz ve armut haşlama yer almaktadır. Ancak Görele mutfağı Görele Pidesi ile tanınmakta olup pide yaklaşık 85 yıllık bir geçmişe sahiptir. Ayrıca Görele coğrafi işaretli Görele Dondurması ile de tanınmaktadır. Ürünün yöre ile olan bağı yaklaşık 200 yıl öncesine dayanmakta olup içerisinde kullanılan çöven bitkisi ile farklılık göstermektedir.
İlçede her yıl temmuz ayında Görele Kemençe ve Horon Festivali düzenlenmektedir. Görele’de bir tane turizm işletmesi belgeli otel bulunmaktadır.
Kısacası Doğu Karadeniz’in doğusunda yer alan, yeşilin ve mavinin her tonunun ayrı güzel göründüğü Görele ilçesi; doğası, tarihi, kültürel çeşitlilikleri ve kemençesiyle zengin Karadeniz ruhunu yaşatan nadide bir sahil kentidir.
Referanslar
Emecan, F. M., Yüksel, A., ve Keskin, İ. (2020). Görele Tarihi “Kuruluşu ve Yükselişi. (İkinci baskı), Görele/Giresun: Görele Belediyesi Kültür Yayınları: 4; Uzun, B. (2022). Görele İlçe Merkezinin Coğrafyası. (Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Uzun, B. ve Zaman, M. (2022). Görele İlçesinin Turizm Kaynakları, Dünya Coğrafyası ve Kalkınma Perspektifi Dergisi (JWGDP), 1(1): 66-86; Görele Belediyesi, 2025; Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2025.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Uzun, B. (2022). Görele İlçe Merkezinin Coğrafyası. (Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.