Gök Tur

Havayolu İşletmeciliği

(İstanbul, 1953 - 1953)

Havayolu işletmesinin kurucusu Azeri asıllı bir pilot olan Mehmet Altunbay’dır. 1911 yılında Gence, Azerbaycan’da doğan ve 1933 yılında Odesa Askeri Hava Okulu’ndan mezun olarak Sovyetler Birliği’nin birçok bölgesinde pilot olarak görev yapan Altunbay, daha sonra uçağı ile Türkiye’ye kaçtı. Mehmet Altunbay Türkiye’ye geldiğinde, önce Reha Oğuz Türkkan’ın aracılığıyla Nuri Demirağ’ın kurmuş olduğu Gök Okulu'nda baş pilot olarak görev yaptı. Bu esnada Demirağ’ın fabrikasında üretilen ilk sivil taşıma uçağı olan ve Türk Hava Kurumu tarafında önemli miktarda sipariş verilen Nu. D. 38 isimli uçağın deneme uçuşunu Mehmet Altunbay yaptı. Nuri Demirağ’ın fabrikayı kapatmasından sonra Türkiye’de pilotluk yapabilmek için 1943 yılında Genelkurmay Başkanlığı’na müracaat ederek Eskişehir Hava Okulu’na gönderildi ve Türkiye’de pilotluk yapabilir belgesi aldı. 1945-1960 yılları arasında Türk Hava Yolları’nda pilotluk yaptı Türkiye’nin ilk genel havacılık şirketi Gök Tur’u ise 1952 yılında faaliyete geçirdi. Ağustos 1952’de iki uçakla şirket faaliyetlerine başladı. Şirketin filosunda bulunan uçaklardan biri TC-GÜN tescilli Percival Proctor V tipi tek motorlu uçaktır. Alttan kanatlı, İngiliz imalatı olan uçak, dört koltukludur. Filodaki diğer uçak ise TC-GÖK tescilli Airspeed Consul’dur. İngiliz AirSpeed şirketinin tasarımı olan uçak, çift motorlu ve sekiz koltuk kapasitesine sahiptir.

Gök Tur şirketinde çalışan pilotlardan biri de Talip Demirkol’dur. Devlet Hava Yolları’nda görev yapan Demirkol, Gök Tur şirketine baş pilot olarak girdi. Şirket uçaklarını getirdikten sonra müşteri aramaya başladı; ancak o yıllarda Türkiye’de farklı noktalara uçacak iş adamı sayısının azlığının yanı sıra yaşanan uçak korkusu nedeniyle Gök Tur fazla müşteri bulamadığından gazetelerle antlaşma yaparak İstanbul’da basılacak gazetelerin, Airspeed Concul uçağı ile yurtiçinde çeşitli noktalara dağıtılması işini üstlendi. Bu uçuşlardan birinde, tam olarak 22. 11. 1952 tarihinde Talip Demirkol’un uçtuğu uçak, kalkıştan kısa bir süre sonra Marmara Denizi’ne acil iniş yaptı. Pilot Demirkol yüzme bilmemesine karşın bu kazadan kurtuldu. Mehmet Altunbay, 1953’te Gök-Tur Havacılık Şirketini kapattı ve Türk Hava Yolları’na geçerek, 1960 yılına kadar baş pilot olarak uçuş gerçekleştirdi.

Referanslar

Arıt, F. (1966). Türk Havacılık Hikayeleri. İstanbul: Baha Matbaası. Kokpit.aero. (2014). Suda biten bir macera!, http://www.kokpit.aero/ilk-turk-hava-taksi-sirketi-gok-tur, (Erişim tarihi: 11. 09. 2019); Özkan, S. (2019). Azerbaycanlı Bir Mülteci: Mehmet Altunbay, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1): 331-340.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Altunbay, M. (Yay. Haz.) (1989). Hürriyete Uçan Türk: Mehmet Altunbay’ın Hatıraları. Ankara: Azerbaycan Kültür Derneği Yayınları.