Eralp, Yusuf Ziya
Kişi Akademisyen İş ve Meslek Akademisyen Müsteşar
(1921 – 1996)
-
2019
Turizm ve Tanıtma Bakanlığı müsteşarlarından ve Ankara Üniversitesi Basın-Yayın Yüksekokulu’nda turizm dersleri okutan bir akademisyendir. Yusuf Ziya Eralp, Şanlıurfa doğumludur (1921). Resmi kayıtlardaki ismi Yusuf Ziya olmakla birlikte, mesleki yazışmalarında ve eserlerinde sadece Ziya ismini kullanmayı yeğlemiştir. Babasının subay olması nedeniyle farklı şehirlerde bulundu. Ortaöğrenimini Konya Lisesi’nde tamamladı (1939). Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun olduktan sonra, aynı yıl Muhasebat Genel Müdürlüğü’nde göreve başladı (1943). Yedek Subay olarak askerlik görevini tamamladı (1943-1946). Hazine Genel Müdürlüğü’nde çalışmaya başladı ve burada memurluk, Tetkik Kurulu Raportörlüğü, Baş raportörlük ve Tetkik Kurulu Üyeliği gibi farklı görevler üstlendi (1946-1957). Daha sonra sırasıyla, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü Müşavirliği (1957-1960), Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Genel Sekreterliği (1961-1963) ile Mali, Hukuki ve İdari Tedbirler Müdürlüğü (1963-1965), Devlet Personel Dairesi Genel Sekreterliği, Turizm ve Tanıtma Bakanlığı Müsteşar Yardımcılığı (1965-1969), Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) Yönetim Kurulu Üyeliği, Turizm ve Tanıtma Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı ve sonrasında da Müsteşarlık (1978-1980) görevlerinde bulundu.
1951-1952 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Bakanlığı’nda Milli Gelir ve Uluslararası Para Fonu’nda (IMF) Ödemeler Dengesi üzerinde hizmetiçi eğitim gören Eralp, bu çalışmaların bilimsel hazırlığını ise Washington ve Wisconsin Üniversitelerindeki kurs ve seminerlerde tamamladı. 1955-1957 yılları arasında Birleşmiş̧ Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (Cenevre-İsviçre) Planlama Dairesi’ne uzman olarak atanan Eralp, bu süre içinde Türkiye, Bulgaristan, Yunanistan, Yugoslavya ve Güney İtalya’yı kapsayan entegre Turizm Gelişim Projesi üzerinde çalışmalarda bulundu. Yönetim işlerinin yanında Turizm Sektörü ve Dış Ticaret Özel İhtisas Komisyonları gibi kurulların başkanlığı görevlerini üstlendi, sektör program ve raporlarını hazırladı. Bunun yanında Bakanlar Kurulu düzeyinde oluşturulan Turizm Koordinasyon Kurulu Genel Sekreterliği görevini yürüttü. Öte yandan, Birinci Beş Yıllık Plan Kararı olarak başlatılan Merkezi Hükümet Teşkilatı Kuruluş ve Görevleri Araştırma Projesi’nde (MEH-TAP) Yönetim Kurulu Üyesi ve Bölüm Yöneticisi olarak görev yaptı. Bu çalışmanın devamını Amerika Birleşik Devletleri’nde sürdüren Eralp, burada Management and Manpower Utilization konulu bilimsel çalışmalara katıldı ve daha sonra, Birleşik Devletler Federal Kurumları kapsamındaki yeniden düzenleme uygulamalı çalışmalarında yabancı uzman olarak görev yaptı.1968-1969 eğitim-öğretim yılında bürokrasiden ayrılarak Basın-Yayın Yüksekokulu ile Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi’nde (şimdiki adıyla Gazi Üniversitesi) Turizm Ekonomisi ve Politikası dersini okuttu. 1970’li yılların başında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde doktora öğrenimine başladı (1970) ve Turizmin Toplumsal Değişime Sosyo-Ekonomik Etkisi (Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayın No: 374) adlı yapıtı ile Siyasal Bilimler Doktoru unvanını kazandı (1973). Bir grup mezun arkadaşıyla birlikte 24. 12. 1946 tarihinde Ankara Valiliği’ne verilen dilekçe ile Mülkiyeliler Birliği’ni kuran ekip içinde yer aldı. İlk genel kurulda kurucu üye sıfatıyla konuşan Eralp, önemli olan bir derneğin kurulması değil, onun yaşatılması olduğuna, üyeler arasındaki birlik ve beraberliğin temsil edilmesine ve bu oluşumun hiçbir zaman belirli bir zümrenin temsilcisi olmayacağına; aksine, ailenin bir bireyi olarak üyelerin toplanmasına aracılık eden ikinci bir Mülkiye Okulu olacağına vurgu yaptı. Yaşantısının büyük bir kısmını maliye ve turizm konularında bürokraside geçiren Eralp, 19. 07. 1996 tarihinde vefat etti.
Eserleri: Eralp, Z. (1954). Türk Ekonomisinin Ana Hatları – Devlet Maliyesi (Bütçe ve Milli Gelir), Maliye Bakanlığı Maliye Teknik Kurulu Neşriyatı No: 1954-55:56. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi; Eralp, Z. (1974). Turizmin Toplumsal Değişime Sosyo–Ekonomik Etkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayın No: 374; Eralp, Z. (1976). Turizm Ekonomisi. (Teksir). Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Neşriyat ve Yardım Bürosu. Ankara; Eralp, Z. (1982). Genel Turizm: Turist Rehberleri İçin. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı; Eralp, Z. (1983). Genel Turizm. Ankara: Ankara Üniversitesi Basın-Yayın Yüksekokulu Yayınları No: 3.
Referanslar
Kozak, M. (2020). Yusuf Ziya Eralp: Bürokrasi ve Akademi Arasında Geçen Bir Yaşam. İçinde; N. Kozak ve M. Kozak (Editörler), Türk Turizmine Kanat Gerenler Cilt-I (ss. 487-498). Ankara: Detay Yayıncılık.