Ege Üniversitesi tarafından Etnografya Müzesi’ne dönüştürülen Sirkehane adıyla günümüze ulaşmış olan müze binası, XIX. yüzyıl sonları ile XX. yüzyıl başları arasında bir Rum ailesi tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir. 2010 yılında tamamlanan restorasyon sonunda, Ege Üniversitesi Balkanlar ve Anadolu Giysileri Müzesi olarak faaliyete geçti. 02.11.2010 tarihinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan Özel Müze statüsü onayı alarak Ege Üniversitesi Etnografya Müzesi adı ile yerli ve yabancı turistlere hizmet vermeye başlamıştır. Müze Türkiye’de bir üniversite bünyesinde Kültür Bakanlığı ile ortaklaşa açılan ilk kurum müzesi olma özelliğini taşımaktadır.

Müzenin kuruluş amacı, Anadolu ve Balkanlar’da Halk Çalgıları, Halk Oyunları, Geleneksel Giyim, Kuşam ve Halk Müziği Arşivinin Oluşturulması Projesi kapsamında 2004 yılında etnografik özellikler taşıyan eserlerin toplanmasıdır. Proje kapsamında, 14 ülke belirlenip beş yıl süren saha çalışmalarıyla tespitler yapıldı. Müze iki ayrı binadan oluşmaktadır. Taş ve ahşaptan inşa edilen eski binada iki katlı geniş galeri ve ona bağlı olarak odalar, yeni binada ise iki salon ve yönetim odası bulunmaktadır. Müzede, 2.181 parça geleneksel giyim eşyası, 87 adet halk çalgısı, 259 takı ve aksesuar, 24 silah ve sandıktan oluşan 2.560 obje sergilenmektedir.

Teşhir Salonu’nda Anadolu, Trakya Yöresi ve Balkan ülkelerinin geleneksel giyim kuşamları 100 manken ile sunulmaktadır. Masalarda ise geleneksel el sanatları, kemerler, tokalar, alınlıklar, bileklikler ve kadın tepelikleri sergilenmektedir. Bahçedeki binada ise Anadolu, Balkanlar ve Kafkas ülkelerinin geleneksel halk çalgılarından örnekler sunulmaktadır. Mutfak bölümünde ise halkın günlük yaşamda kullandığı geleneksel ev eşyaları sergilenmektedir.

Uzun yıllar Türk hakimiyetinde yer alan Balkanlar’daki ve Anadolu coğrafyasındaki kültürel dokuyu eşya perspektifinden ziyaretçilere sunmayı amaçlayan bu müzede, 12 Balkan ülkesinden toplanan, insanların günlük yaşamlarının ayrılmaz parçaları olan geleneksel giysiler, takı ve aksesuarlar ile bu coğrafyalarda kullanılan halk sazları sergilenmektedir. Kültürel tarihin sunumunda mekan olarak, tarihi dokusuyla İzmir’in kültürel varlıkları arasında yer alan, XIX. yüzyılın sonları ile XX. yüzyılın başlarında Bornova’da inşa edilen Sirkehane binası kullanıldı.

Müze, Devlet Planlama Teşkilatı’nın desteği ile Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuarı Türk Halk Oyunları öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Cengiz Aydın’ın yürütücülüğünde gerçekleştirilen Anadolu ve Balkanlarda Halk Çalgıları, Halk Oyunları, Geleneksel Giyim- Kuşam ve Halk Müziği Müze ve Arşivi Oluşturulması adlı etnografik bir araştırma projesi sonucunda kuruldu. 2 Kasım 2010 tarihinde T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın onayı ile Ege Üniversitesi Etnografya Müzesi adını alan müze, bakanlık ve üniversite ortaklığı ile açılan ilk kurum müzesi olma özelliğini taşımaktadır.

Müzenin envanterinde yer alan obje sayısı toplamda 3.040 olup, bunlardan 2.300 parçası geleneksel giyim objesi, 110’u geleneksel halk çalgıları, 265’i takı ve aksesuar, 24’ü ise silah, dolap ve sandıktan ibarettir. Bu objelerin yanında, 20 bin 736 kare fotoğraf ve 208 saat video kaydı müze arşivinde yer almaktadır. Müzede geleneksel giysi ve takılarla bezenmiş 45 manken üzerinde Balkan kültürünün izleri sürülebilmektedir.

İki ayrı binadan oluşan Balkanlar ve Anadolu Giysileri Müzesi’nde bir bina Anadolu ve Balkanlar’daki çalgılara ayrılırken, diğer bina teşhir salonu ile iki katlı galeri kısımları ile otantik giysi, takı, aksesuar, silah ve diğer eşyalara ayrıldı. Müzedeki bölümler Anadolu ve Trakya Geleneksel Giyim Kuşam Sergisi, Balkan Ülkeleri Geleneksel Giyim Kuşam Sergisi, Düğün Evi Sergileri, Geleneksel Halk Çalgıları Sergisi ve Zanaat Atölyeleri Sergisi şeklinde tasarlanmıştır. Bu bölümlerin yerleşimde alt kat Anadolu ve Trakya yöresine ayrılırken, üst kat Balkan ülkelerine ait objelere ayrıldı. Alt katta ayrıca XIX. yüzyıla özgü düğün seremonisini görselleştirmek üzere, kına gecesi, çeyiz serme, düğün yemeği hazırlıkları döneme ait eşyalarla birlikte sunulmaktadır. Bu bölümde göze çarpan eşyaların başında Türk el sanatlarının ürünleri olan giysiler, gelinlik, takılar, keseler, birbirinden güzel işlemeli örtüler ve peşkirler, iğne oyaları gelmektedir. Ayrıca Zanaat Atölyeleri Sergisi bölümünde dönemin yaygın mesleklerinden ayakkabıcılık, bakır işleme, ağaç işleme ve terzilik canlandırılmaktadır. Bunların yanı sıra Süreli Sergi Salonu’nda zaman zaman koleksiyonerlere ellerinde bulunan halk kültürüne dair eserleri sergileme olanağı sunulmaktadır.

Toplumun gelişmesine ve hizmetine yönelik çalışmaları kâr amacı gütmeden yapan müzeler kültürel ve toplumsal hafıza mekanlarıdır. Kamu yararı özelliği taşıyan müzeler toplumun sahip olduğu kültürel mirası toplum adına korurlar. Etnografya, belirli bir insan topluluğunun maddi, manevi, toplumsal, estetik, dini tüm faaliyetlerini tasvir edip tanımlarken insana ait her türlü eserden yararlanır. Etnografya müzeleri halkın yaşayışını, kültürünü ve ortaya çıkardıkları ürünleri aktaran müzelerdir. Giyim-kuşam, ev aletleri, tarım araçları, süs eşyası etnografyanın konusu içindedir. Etnografya müzeleri, folklor, gelenek ve görenekler, halk sanatları ve ulusal etnik öğeler içeren müzelerdir. Türkiye’deki etnografya müzeleri Anadolu Selçuklu Devleti, Osmanlı Devleti ve Cumhuriyet dönemi ilk yıllarına ait giysi, obje ve diğer etnografik eserleri içermektedir.

İzmir’in Bornova ilçesinde bulunan Ege Üniversitesi Etnografya Müzesi, günümüzde Sirkehane ismi ile bilinir. 1955’te Ege Üniversitesi’nin kurulmasından sonra 1960’lı yıllarda Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Gıda ve Fermantasyon Teknolojisi Kürsüsü’nün çalışmalarında turşu ve sirke imalathanesi olarak kullanılmıştır. Uzun yıllar kurumun lojman binası olarak da hizmet veren binada tadilat ihtiyacı olunca uzun süre aktif kullanılamamıştır. Bina, tadilat ve yenilenme çalışmaları 2010’da tamamlanmıştır. Aynı yıl 22 Haziran’da “Ege Üniversitesi Balkanlar ve Anadolu Giysileri Müzesi” olarak faaliyete geçmiş olup 2 Kasım 2010 itibariyle “Ege Üniversitesi Etnografya Müzesi” adı altında Bakanlık denetiminde özel müze olmuştur.

Müze restorasyonu kullanılan malzemeler aslına sadık kalınarak müzedeki eserlerin en iyi görünürlülüğünü sağlama amacına hizmet etmiştir. İki ayrı binadan oluşan müzenin taş ve ahşap ağırlıklı olan bölümünde iki katlı geniş galeri, ona bağlı alt katta üç oda, bir hol ve bir depo yer almaktadır. Yeni binada bir salon ve bir idare odası bulunmaktadır. Alt katta Anadolu ve Trakya yöresine ait giyim kuşam ve takı ürünleri sergilenirken, üst katta Balkan coğrafyası ülkelerinin giyim kuşam ve takı ürünleri sergilenmiştir. Ege Üniversitesi Etnografya Müzesi, toplumun maddi ve manevi kültürüne sahip çıkmak ve korumak amacıyla faaliyete geçmiştir. Müzenin içerisinde Anadolu ve Balkan coğrafyasının kültürü kılık-kıyafet, takı, aksesuar, ev eşyası ve geleneksel çalgı eşyaları üzerinden sergilenmiştir. Balkan ülkeleri ve Türk Dünyası’na ait yaklaşık 3.000 objenin sergilendiği müzede canlandırma bölümleri de yer almaktadır. Örneğin düğün evi bölümünde XIX. yüzyılın geleneksel düğün töreninden kesitler sunulmuştur. Türk geleneklerinde özel bir yeri olan kına gecesi, çeyiz sergisi ve sandıkları, düğün yemeği hazırlıkları canlandırılmıştır. Müzede sergilenen bindallı kıyafetleri ile geleneksel işleme sanat teknikleri (tel sarma, dolama, kırma, dival işi) tanıtımı sağlanmıştır.

Müzede, kaybolmaya yüz tutmuş mesleklerden çarıkçılık, terzilik, ayakkabıcılık vb. mesleklerin tanıtımına da yer verilmiştir. Ege Üniversitesi Etnografya Müzesi, Anadolu ve Balkan Türk kültür mirasının tanıtımına hizmet eden önemli bir kurum görevi üstlenmektedir. Süreli sergi salonu yanında konferans, panel vb. etkinliklerde kullanılan bir toplantı salonu bulunan müze güncel faaliyetlerle yaşayan müze olma özelliğine sahiptir.