Edirne Sarayı
-
2020
Saraylar, sadece padişah ve ailesinin yaşadığı yerler olarak değil, devlet işlerinin yürütüldüğü, siyasi ve idari törenlerin yapıldığı, padişahın halkla iletişimini sağlayan önemli merkezlerdir. Osmanlı İmparatorluğu’na 92 yıl başkentlik yapan Edirne’de iki saray kalıntısı bulunmaktadır. Bunlar; Eski Saray (Saray-ı Atik) ve Yeni Saray (Saray-ı Cedit) olarak adlandırılmaktadır. Osmanlılar tarafından yapılan ilk saray olan Saray-ı Atik, Edirne’yi fetheden padişah I. Murat’ın Tekfur Sarayını beğenmeyerek yapılmasını emrettiği saraydır. Bu sarayın yerine ilişkin birçok kaynakta farklı yer tarifleri yapılmıştır, ancak bir saray kalıntısı bulunamadığı için yeri kesin olarak bilinememektedir. Yeni Sarayın ise Sultan II. Murat tarafından, Tunca Nehri'nin batısında üç milyon metrekare bir alanda inşasına başlanmış, 1451’de II. Murat’ın ölümünden sonra oğlu Fatih Sultan Mehmet tarafından Mimar Şehabettin’e yaptırılarak tamamlanmıştır. 425 yıl süreyle tipik bir Osmanlı sarayı olarak hizmet veren saray, Topkapı Sarayı’ndan sonra en önemli Osmanlı sarayı olarak görülmektedir. Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’un fethine yönelik planlarını yaptığı ve İstanbul surlarını yıkacak dev toplarını döktürdüğü bu saray, XIX. yüzyıla kadar birçok padişah tarafından kullanılmış; oda, kasr (köşk), çeşme ve havuzlar eklenerek zamanla genişletilmiştir. Tunca Nehri’nin iki kolu arasında kalan ve Sarayiçi denilen mevkide yer alan sarayda 117 oda, 21 divanhane, 18 hamam, sekiz mescit, 17 büyük kapı, 13 koğuş, dört kiler, beş matbaa ve 14 kasr bulunuyordu. Yaşanan büyük depremlerle tahrip olan, 1876-77 Osmanlı-Rus Savaşı’nda karargah olarak kullanıldığından zarar gören bu görkemli yapı, özellikle XIX. yüzyılın başlarından itibaren askeri mühimmat deposu olarak kullanılması sebebiyle, 1878’de Edirne Valisi Cemil Paşa’nın emriyle ateşe verilmiştir. Askeri malzemelerin Rusların eline geçmesini engellemek için çıkarılan yangın üç gün sürmüş ve saray neredeyse yok olmuştur.
Günümüze kalan kalıntıları arasında; önceden yedi katlı olduğu bilinen ve sarayın en görkemli yapısı olan Cihannüma Kasrı’nın bir bölümü, önünde devlet törenlerinin yapıldığı; sarayın giriş kapısı olan Bab-us Sade (Saadet Kapısı), Sultan Süleyman’ın imparatorluk kanunlarını yazdığı yer olan; imparatorluk döneminin Yargıtay binası olarak kullanılan Adalet Kasrı, Sarayın mutfağı olarak kullanılan Matbah-ı Amire ve Fatih Sultan Mehmet döneminde inşa edilen Kum Kasrı Hamamı yer almaktadır. Edirne Sarayı’nın bulunduğu bölgede yer alan Geleneksel Kırkpınar Güreş Meydanı, Tavuk Ormanı Rekreasyon Alanı ve Balkan Şehitliği de Saray kalıntıları ile birlikte ziyaret edilen önemli turistik mekanlar arasındadır.
Referanslar
Kocaman, S. (2012). Edirne İlinin Turizm Coğrafyası. İstanbul: Dublicate Yayınları; Çolak, A. (Editör) (2017). Edirne-Kırklareli-Tekirdağ Gezi Rehberi. İstanbul: Tablet İletişim Yayınları.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Osman, R. (1989). Edirne Sarayı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.