Ülkelerin birbirleri ile ekonomik ilişkilere girmeye başladığı dönemlerden günümüze kadar önemini koruyarak geldi. Ödemeler dengesi açısından olması beklenen rasyonel durum, ülkenin yabancı ülkelerden elde ettiği gelirler ile yabancı ülkelere olan borçlarının birbirini dengelemesidir. Ülkenin yabancı ülkelerden gelirlerinin, yabancı ülkelere olan borçlarından fazla olması durumunda dış ödemeler dengesi fazla verirken; tam tersi durumda dış ödemeler dengesi açık vermektedir. Dış ödemeler dengesinde meydana gelebilecek fazla ya da açık durumunun belirlenebilmesi için ülkenin yabancı ülkelerden olan gelirlerinin ve borçlarının sistematik olarak kayıt altına alınması gerekir.

Ödemeler bilançosu olarak adlandırılan bu kayıt sistemi temel olarak dört ana hesap kalemi altında kaydedilir. Bunlar; cari işlemler hesabı, sermaye hesabı, istatistik farklar hesabı ve resmi rezervler hesabıdır. Cari işlemler hesabında ülkenin mal ve hizmet piyasalarında gerçekleştirdiği ihracat ve ithalat işlemleri kayıt altına alınır. Sermaye hesabında, doğrudan ve portfolyo yatırımları, krediler ve mevduatlar yer alır. Resmi rezerv hesabında ise ülkenin mevcut döviz, altın ve menkul kıymet rezervleri yer almaktadır. Dış ödemeler dengesini göstermesi için oluşturulan bilanço aylık, çeyreklik (üç aylık) ve yıllık olarak hesaplanır. Dış ödemeler dengesinde kayıt işlemleri yapılırken dengeye etkide bulunması gereken her işlem, bilançoda yer alan iki ayrı kaleme iki ayrı işaretle kayıt edilir. Örnek olarak, ülkeden yabancı bir ülkeye 50 ABD Doları değerinde bir mal ihracatı gerçekleştiğinde bu işlem cari işlemler hesabında mal ihracatı kısmına alacak olarak yani artı değer olarak kaydedilirken, sermaye hesabında yer alan mevduat kısmına ise borç olarak yani eksi değer olarak kaydedilir.

Dış ödemeler dengesine turizm açısından yaklaşılırsa; yabancı ülkelerden ülkeye gelen turistlerden elde edilen gelirler ile ülkeden yabancı ülkeye giden turistlerin yaptıkları harcamalar arasında bir dengeden söz edilebilir. Ancak bu iki kavramın yanı sıra, ülkede turizm sektörü için yapılan yatırım harcamaları ile turistik tesislerin işletme giderleri olarak adlandırılabilecek mal ve hizmet harcamaları da dış ödemeler dengesinde turizm açısından önem arz etmektedir.