Dini Çekicilik

Kavram Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Din, “Ruhsal bir durum, insan aklı ötesinde bir güç ve değer ile kuşatılmış doğaüstü varlıklara inanma ve karmaşık duygusal tutumlara uygun ibadetler” şeklinde tanımlanmaktadır. Din bireyleri seyahate iten önemli bir motivasyondur. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü dini, insanları seyahate iten en önemli beşinci motivasyon olarak belirledi. Tarih boyunca insanlar inandıkları din açısından önemli olan dini çekiciliklere yönelik seyahatler gerçekleştirdiler. Dünya tarihindeki ilk seyahatlerin de kutsal önemi olan destinasyonlara yönelik yapılan seyahatler olduğu kabul edilmektedir. Dini amaçlarla yapılan ilk seyahatler belirli bir dinde önemli kabul edilen peygamberler ve din büyüklerinin hayatlarını geçirdikleri yerleri görme arzusu, dini önemi bulunan bu kişilerin mezarlarının bulunduğu yer ziyaretleri ve belirli destinasyonlarda geçmişte yaşamış dini önemi bulunan kişilerin anılarını öğrenme ve deneyimleme arzusunu gerçekleştirmek olarak ortaya çıktı. Tarih boyunca turizm, dini emirleri yerine getirmek, tanrılara adak sunmak veya dini önemi olan kutsal yerlere seyahat gerçekleştirmek için özellikle Müslümanlık, Hristiyanlık, Musevilik, Hinduizm ve Budizm’den etkilendi. Bu kapsamda değerlendirildiğinde dini çekicilikler; “İnanılan dine ya da farklı dinlere yönelik anıtlar, mezarlar, türbeler, medreseler, mabetler, cami, kilise, sinagog ve tapınak gibi ibadet alanları, dini önemi olan destinasyonlar, dini kutlamalar, festivaller, ritüeller, bayramlar ve anmalar” olarak sınıflandırılmaktadır.

Dünyada yer alan pek çok destinasyonda dinler ve inanç sistemleri için kutsal kabul edilen yerler ve dini çekicilikler mevcuttur. Dünyada 19 ana dinin altında 270 büyük din grubu ve çok sayıda küçük din grupları yer almaktadır. Dünya nüfusunun yüzde 75’i Hristiyan, Müslüman, Budist, Hindu ve Yahudi’dir. Bu denli büyük bir nüfus yoğunluğunun farklı dinlere inanan insanlar olması, dünyada pek çok farklı dini çekiciliğin ve inanç merkezlerinin bulunmasına ve inanç faaliyetlerinin çeşitlenmesine neden olmaktadır. Müslümanlığın en önemli dini çekiciliği, Haccın gerçekleştirildiği Mekke ve Medine şehirleri ve bu şehirlerde yer alan dini mabetlerdir. Hristiyanlıkta en önemli merkezler Kudüs ve Vatikan, Musevilikte ise Kudüs olarak değerlendirilmektedir. Bu dini çekiciliklerin yanında İspanya’da bulunan Santiago de Compostela, Fransa’da bulunan Biarritz ve Lourdes, İspanya sınırında yer alan Andorra, İtalya’da bulunan Roma, Portekiz’de bulunan Fatima bölgesi, Çin’de bulunan Nanta-i Sun Dağı ve Peru’da bulunan Machu Picchu inanç turizmi açısından önemli kabul edilen destinasyonlar arasında sayılmaktadır.

Anadolu yüzyıllar boyu pek çok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Bu durum inanç açısından önemli pek çok çekiciliğin Türkiye’de yer almasına neden olmuştur. Ayrıca İlkçağ medeniyetlerinin Anadolu’da gelişmesi, semavi olmayan dinlere ait ibadet alanları ve mabetlerin bu bölgede inşa edilmesini sağlamıştır. Türkiye’de Şanlıurfa sınırları içerisinde yer alan Göbeklitepe’de gerçekleştirilen arkeolojik kazılar sırasında bulunan tapınak, dünya inanç sisteminin başlangıcı olarak kabul edilen çok önemli bir dini çekiciliktir. Tek tanrılı dinlere geçiş sonrasında ise özelikle Müslümanlık, Hristiyanlık ve Museviliğin bu bölgede olgunlaşıp dünyaya yayılması sonucu, üç büyük dine ait pek çok inanç yapısı Türkiye sınırları içerisinde inşa edilmiştir. Türkiye’de bulunan farklı inanç kaynaklarının araştırılması için Kültür ve Turizm Bakanlığı öncülüğünde İnanç Turizmi projesi yapıldı. Bu proje kapsamında Anadolu’da bulunan toplam 316 farklı inanç kaynağının 167 tanesinin Müslümanlık inancına, 129 tanesinin Hristiyanlık inancına, 20 tanesinin ise Musevilik inancına ait kaynaklar olduğu bulgusuna ulaşıldı.

Türkiye’ye gelen Müslüman turistlerin en yoğun seyahat gerçekleştirdikleri dini çekicilikler; Topkapı Sarayı Kutsal Emanetler Dairesi, Süleymaniye Camii, Eyüp Sultan Camii, Konya Mevlâna Türbesi ve Edirne Selimiye Camii’dir. Hristiyanlar için önemi büyük olan Aziz Pierre Kilisesi, Sümela Manastırı, Aziz Nicolas Kilisesi, Aya Tekla Bazilikası, Aziz Paul Evi, Meryem Ana Evi, Vatikan tarafından Hac kabul edilen Yedi Kilise, Deyrülza Faran Manastırı ve Ani Harabeleri, turistler tarafından ziyaret edilen en önemli dini çekiciliklerdendir. Musevilik açısından değerlendirildiğinde ise İstanbul’da yer alan Neve Şalom Sinagogu, Zülfaris Sinagogu, Yanbol Sinagogu ve Ahrida Sinagogu, önemli inanç çekicilikleri arasında sayılmaktadır. Çanakkale deniz ve kara savaşları sonucu hayatını kaybeden Türklerin ve yabancıların anıt mezarları da dini çekicilik olarak kabul edilmektedir. Ayrıca savaş alanlarının yanında tasavvuf felsefesinde önemli yeri olan Hacı Bektaşi Veli, Mevlâna Celaleddin Rumi ve Yunus Emre gibi büyük düşünürlerin türbeleri ve etkinlikler de Türkiye’de yer alan önemli dini çekiciliklerdendir.

Yararlanılan Kaynaklar

Başer, F. ve Başcı, A. (2012). İnanç Turizmi Kapsamında Aziz Pavlus Evinin Önemi ve Tanıtım Faaliyetlerine İlişkin Ziyaretçi Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (19): 423-443; Barrett, D. B., Kurian, G. T. ve Johnson, T. M. (2001). World Christian Encyclopedia: A Comparative Survey of Churches and Religions in the Modern World. New York: Oxford University Press; Campbell, C. A. (1975). On Selfhood and Godhood. New South Wales, Avustralya: Allen & Unwill; Fleischer, A. (2000). The Tourist Behind The Pilgrim in The Holy Land, Hospitality Management, 19: 311-326; Kaynak, İ. H. ve Sezgin, M. (2008). İnanç Turizmi Kapsamında Dinlerde Seyahat, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 10 (1-2): 349-360; Schmidt, K. (2010). Göbekli Tepe – The Stone Age Sanctuaries New Results of Ongoing Excavations With A Special Focus On Sculptures And High Reliefs, Document a Prehistorica, 37: 239-256.