Dersaadet Ziraat ve Sanayi Sergisi

Etkinlik Fuar

(İstanbul, 1894)

Osmanlı padişahı II. Abdülhamit’in isteği üzerine planlanan ancak 1894 İstanbul depremi sebebiyle gerçekleştirilememiş, sürekli faaliyet göstermek üzere tasarlanan bir sergi alanı projesidir. Uluslararası sergiler, XIX. yüzyılda Avrupa devletlerinin organizasyonuyla görülmeye başlayan, büyük çaplı ticari ve kültürel alışveriş ortamları olarak tanımlanan büyük etkinliklerdi. Bu akımı takiben Osmanlı Devleti de 28. 02. 1863 tarihinde benzer yaklaşımda Sergi-i Umumi-i Osmani adıyla bir sergiye ev sahipliği yapma girişimini gerçekleştirdi. Osmanlı Devleti’nin ikinci uluslararası sergi girişimi Dersaadet Ziraat ve Sanayi Sergisi olarak kabul edildi.

II. Abdülhamid sürekli bir sergi alanı projesi hazırlanması için 15. 03. 1893’de komisyon kurulmasını emretti. Sergi alanı fikrinin arkasında yatan temel amaç, ülkenin servet ve refahının geliştirilmesine teşvik sağlamaktı. Ayrıca sergi alanı projesiyle Osmanlı’nın tarım ve endüstri ürünlerini uluslararası alanda tanıtması ve yöresel ekonominin gelişmesi için Batı teknolojisinin bir bölümünü konuk etmesi amaçlandı. Sergi alanı olarak Şişli’de, İzzet Paşa Çiftliği ve Darülaceze arasında bir alan seçildi. Günümüzde Şişli-Mecidiyeköy civarında, 142 bin metrekarelik bir alanda inşaat kurulması planlandı. Ayrıca Ziraat ve Sanayi Sergi-i Umumisi adıyla bir yönetmelik hazırlandı. Projenin mimarı ise İtalyan Raimondo d’Aronco oldu. İnşaat bütçesi 3.100 bin Frank (136.300 Osmanlı lirası ve 48 kuruş) olacağı tahmin edildi.

D’Aronco sergi alanı tasarımı için Osmanlı sanatı ve mimarisinden esinlenen oldukça etkileyici bir mimari proje önerdi. Ancak proje, 10. 07. 1894 günü gerçekleşen büyük İstanbul depremi nedeniyle hayata geçirilemedi. Mimar d’Aronco da İstanbul depreminin verdiği zararla meşgul olmak durumunda kalarak önceliği şehir imarının yeniden düzenlenmesine verdi. Projenin gerçekleşmemesi, İstanbul’un fuarcılık alanında ilerlemesini engelledi. Devam eden yıllarda ülkenin yaşadığı ekonomik ve siyasi sorunlar nedeniyle Dersaadet Ziraat ve Sanayi Sergi Alanı Projesi tarihe karıştı.

Yararlanılan Kaynaklar

İstanbul Fuar Merkezi (2012). Türkiye Fuar Albümü. İstanbul: İhlas Matbaacılık; Adıgüzel, H. (2019). Bir Tasarımın İzinde: Yeni Bulgular Işığında Raımondo D’Aronco’nun İlk İstanbul Projesi Dersaadet Ziraat ve Sanayi Sergi-İ Umumisi, METU Journal of the Faculty of Architecture, 36(1): 157-182; Kanca, H. (2013). XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Uluslararası Osmanlı Fuarı: 1863 - Sergi-i Umumi-i Osmani, Muftav Dergisi, 5: 159-187; Yıldız Teknik Üniversitesi Sultan II. Abdülhamid Uygulama ve Araştırma Merkezi Resmi Web sitesi, http://sultanabdulhamid.yildiz.edu.tr/ii-abdulhamid/mimari-ve-teknik-projeler, (Erişim tarihi: 17.12.2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Adıgüzel, H. (2019). Bir Tasarımın İzinde: Yeni Bulgular Işığında Raımondo D’Aronco’nun İlk İstanbul Projesi Dersaadet Ziraat ve Sanayi Sergi-İ Umumisi, METU Journal of the Faculty of Architecture, 36(1): 157-182.