Dabakhane Mescidi

Doğal ve Kültürel Miras Cami UNESCO Dünya Miras Alanı

Elazığ’ın Harput ilçesinde yer alan Dabakhane Mescidi, iç kalenin kuzeydoğu yönünde bulunan Dabakhane olarak adlandırılan bölgede yer almaktadır. Yapının üzerinde herhangi bir inşa kitabesi yoktur. Dönem özellikleri incelendiğinde mescidin XVII. yüzyılda inşa edildiği düşünülmektedir. Mescid, 1900 yılında bir kısmı yıkılınca ibadete kapatılıp uzun bir süre kullanılmamıştır. Yapıda inşa malzemesi olarak beden duvarlarında moloz taş ve kaba yönü taş malzeme, kubbeye geçişlerde ve kubbede ise tuğla malzeme kullanıldı. Harimin aydınlatılması mazgal pencereler ile sağlanmaktadır. Bu pencerelerden bir tanesi girişin olduğu kuzey cephede, diğer iki tanesi doğu ve batı cephede yer almaktadır.

Yapının planı incelendiğinde, kare bir mekanın üzeri kubbe ile kapalı olup, kubbeye geçiş trompladır. Yapının giriş açıklığı mihrap aksındadır. Mihrap güney cephenin ortasında yer almaktadır. Harim kısmında sivri kemerli çökertmeler kullanıldı; bunların harimin iç duvarlarını hareketlendirmesi sağlanmıştır. Yapının harap olduğu dönemde asli planı ve üst örtüsü hakkında çok fazla bilgiye ulaşılamamıştır. Batı duvarı tamamen harap bir vaziyette olup, giriş açıklığının olması muhtemel olan kuzey cephe tamamen yıkılmıştır. Yapının bu harap haliyle restitüsyonu oldukça zordur. Aslına uygun olarak yapılan restorasyon çalışmalarından sonra yapının girişinin kuzey cephede olduğu tespit edilmiştir. Dikdörtgen formda tasarlanan giriş açıklığı sivri kemerle kuşatılmıştır. Bir tepe üzerinde yer alan yapının mihrabı da giriş kapısı gibi sivri kemerle kuşatılan, oldukça sade bir mihrap nişine sahiptir.

Yapının 2016-2017 yılı içerisinde Elazığ Belediyesi tarafından rölöve ve restorasyon çalışmaları için kazı projeleri KUDEP tarafından tamamlanmıştır. Çalışmalar tamamlanmadan önce Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından bu projeler onaylanmıştır. Bu aşamalardan sonra 2017 yılının Aralık ayında restorasyon çalışmalarına başlamıştır. Bu çalışmalar sonucunda, 2019 yılının Mart ayında tamamlanan yapı ibadete yeniden açılmıştır. Yapı bu çalışmalar sonucunda UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne girdi.

Referanslar

Çakmak, Ş. (2006). Hüzünlü Kent: Harput, Sanat Tarihi Dergisi, 15(2): 137-163.