Çiftlik

YERLEŞİM MERKEZİ İlçe Yerleşimi

Çiftlik, İç Anadolu Bölgesinde, 38-84 Kuzey Paraleli ile 34-65 Doğu Meridyenleri arasında yer almaktadır. Doğusunda Niğde il merkezi, batısında Aksaray ili, kuzeyinde Nevşehir ili, güneyinde ise Niğde iline bağlı Altunhisar ilçesi bulunmaktadır. Mevcut konumundan dolayı Kapadokya Bölgesi sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçenin toplam yüzölçümü 919 kilometrekare ve ortalama rakımı 1555 metredir.  Niğde ili merkezine altmış beş kilometre, Aksaray ili merkezine altmış beş kilometre Nevşehir ili merkezineyetmiş kilometre uzaklıktadır. 

İlçenin Güneybatısında Hasan Dağı, güney kısmında Melendiz Dağı yer almaktadır. Genel olarak orta yükseklikte dalgalı düzlüklerden oluşmaktadır. Sultanpınar köyünden doğup Melendiz Ovasından geçen aynı zamanda Aksaray ili sınırları içerisinde bulunan Ihlara Vadisinden geçip Mamasın Barajına dökülen Melendiz Çayı, ilçede ki en önemli akarsu kaynağıdır. İlçe bulunduğu konum itibari ile tipik karasal iklime sahiptir. Yörede yaygın olarak meşe, ardıç ve göknar ağaçları yaygındır. Yıllık sıcaklık ortalaması 11 C°dir.

İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Toplam nüfusun yüzde 75’i tarımcılıkla uğraşmaktadır. İlçede sanayi sektörü yok denecek kadar azdır. İlçede gençler, hurdacılık, manavcılık, tesisat, elektrikçi, kalorifer işçiliği, boyacılık, sıvacılık ve kalıpçılık gibi işlerde çalışmaktadırlar. Ayrıca ilçede arazilerin parsellenmesi ile tarım arazilerinin azalmasından dolayı ve sanayinin olmaması, yörede yaşayanları il dışında iş aramaya zorlamaktadır. İlçede başlıca yetiştirilen tarım ürünleri; arpa, buğday, çavdar, yulaf, tritikale, mısır, fasulye, nohut, mercimek, ayçiçeği, patates, şekerpancarı, yonca, fiğ, burçak, korunga, elma, kiraz, nektarin, zerdali, asma omcası, üzüm, domates, soğan ve sarımsaktır. Ülkemiz genelinde olduğu gibi ilçede de profesyonel hayvancılık faaliyetleri yapılamamaktadır. İlçede çayır alanlarının az olmasından dolayı daha çok küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bu sayede, küçükbaş hayvanların kırkılması ile  elde edilen yünler, eğrilerek ve ipler yapılarak halı-kilim dokumacılığında kullanılmaktadır. Yörede 1991 yılı itibari ile Halk Merkezi Eğitim Müdürlüğü tarafından halıcılık kursları başlatılmış ve genç kızlara dokumacılık dersleri verilmiştir. Fakat Dünya genelinde yaşanan ekonomik krizler ilçe de halı üretiminin düşmesine neden olmuştur. Yöre de ufak çaplı halıcılık faaliyetleri günümüzde de yapılmaktadır. Zemin renkleri lacivert, kırmızı ve turuncu renklerden oluşan Melendiz halısı yöreye özgü üretilen halı örneğidir.

İlçeninbir kilometre doğusunda Hititler döneminden kalma Göllüdağ Ören Yeri ve Tepecik Buluntu yerinde bulunan çanak, çömlek ve obsidiyen araç gereçler, ilk Tunç Çağı’ndan beri burada yerleşimin olduğunu göstermektedir.  Göllüdağ Ören Yeri geç Hitit dönemine ait Orta Anadolu’da yeri belli olan önemli bir noktadır. Ören Yeri, surlarla kaplı tapınak, yerleşim yerleri, ev temelleri ve küçük bir gölden oluşan geniş bir alanı kapsamaktadır.  Ayrıca, Melendiz Dağları’nın doğu yamacında bulunan Kömürcü Köyü’nde yer alan obsidyen ocağı ve obsidyen yongalar yörenin Prehistorik dönemde tarihlenen bir atölye olduğunu göstermektedir. Yöre, Hititler, Firikler, Persler ve Romalılara ev sahipliği yapmıştır. Yöre, 1116 yılında Selçuklarının başkent oluşuyla birlikte Türk egemenliği altına girmiştir. 1471 yılında İshak Paşa tarafından Osmanlı topraklarına dahil edilmiştir. Bu dönemde ilçenin ismi yörede bulunan Melendiz Dağları’ndan dolayı Melendiz olarak adlandırılmaktadır. İlçe isminin nereden geldiği konusunda birçok görüş bulunmaktadır. Kimi rivayete göre, Sultanpınar Köyü’nde bulunan Takyanus Krallının çiftliği olmasından dolayı ilçenin isminin Çiftlik olarak adlandırıldığı düşünülmektedir. İlçe 16. yüzyıl ve sonuna kadar Niğde Kazasına bağlı 2. büyük nahiyesi olmuştur. 1922 yılında TBMM tarafından yayınlanan Niğde kazası için hazırlanan sağlık ve sosyokültürel alandaki raporda Niğde iline bağlı Çiftlik bucağı olarak anılmaktadır. 1990 yılında çevresindeki köyler de Çiftlik merkeze bağlanarak ilçe statüsüne kavuşmuştur. 

İlçe nüfusu TUİK 2023 Adrese Dayılı Nüfus Kayıt Sistemi’ne göre 28780 kişiden oluşmaktadır. Toplam nüfusun yüzde 44’ünü 60 yaş ve üzeri olanlar, yüzde 43’ünü 25-59 yaş aralığında olanlar ve yüzde 13’ünü 0-24 yaş aralığında olanlar oluşturmaktadır. İlçede Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı bir adet anaokulu, on sekiz adet ilkokul, on altı adet ortaokul, üç adet lise, bir adet Halk Eğitim Merkezi ve bir adet Öğretmenevi ve Akşam Sanat Okulu bulunmaktadır. İlçede yaşayan halkın eğitim durumları incelendiğinde, toplam nüfusun yüzde 79’unu ilkokul, ortaokul ve lise mezunu olanlar, %16’sını diğer (okuryazar değil, okuryazar eğitimsiz, bilinmiyor) kategorisinde olanlar ve %4’ünü üniversite ve üstünden mezun olanlar oluşturmaktadır.

İlçede konaklamak için Merkezde Çiftlik Otel, Öğretmenevi ve yiyecek hizmeti sunan dönerci dükkânı ve birkaç lokanta bulunmaktadır. Narlı Göl ve Nar Vadisi, Ketençimen mesire alanı, Tepecik-Çiftlik Höyüğü, Göllüdağ Harabeleri ve Ören Yeri, Murtaza Kalesi, Tabal Krallığı Antik Kenti, Kitreli Kasabası Ulu Camii, Kula Köyü Eski Camii görülmeye değer yerler arasındadır. Her yıl ağustos ayının üçüncü haftasında yörede Melendiz Yayla Şenliği, haziran ayında unutulmaya yüz tutmuş yöresel yemeklerin tanıtıldığı Cadı Çayı Kültürel ve Yöresel Yayla Şenliği ve Divarlı kasabası patates festivali düzenlenmektedir. 

İlçede küçükbaş hayvancılığın yaygın olmasından dolayı kuzu eti ilçe yemeklerinde önemli bir yer tutmaktadır. Göllüdağ tatlısı, Helvater, Sütkeri, Söğüş Kelle, Pirinçli Elma Dolması, Arabaşı Çorbası, Oğma Çorbası, Yöresel Tarhana Çorbası, Mangır Çorbası, Çömlekte Dermason Fasulye (Akpakla), Tandır Çöreği, Tepsi Ekmeği, Mayalı Şepe (Yufka ekmek), Niğde Tahinlisi en çok tüketilen gastronomik ürünler arasında yer almaktadır.

Referanslar

Akgümüş, B. (2007). Niğde İli Çiftlik İlçesi’nin Sosyo-ekonomik ve Kültürel Yapısı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstiüsü; Niğde Çiftlik İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü (2025). İlçemizin Tarihçesi, https://ciftlik.meb.gov.tr/www/ilcemizin-tarihcesi/icerik/165, (Erişim tarihi: 27.01.2025); Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2025). Çiftlik, https://nigde.ktb.gov.tr/TR-215005/ciftlik.html, (Erişim tarihi: 27.01.2025); Niğde Ticaret Borsası (2025). Tarım, orman ve hayvancılık, http://nigdetb.org.tr/Portals/218/Raporlar/Istatistikler/TARIM,%20ORMAN%20VE%20HAYVANCILIK%20RAPORU.pdf, (Erişim tarihi: 25.01.2025); Yalçin, G. (2007). Çiftlik ilçesi (Niğde) Doğal Kütürel Coğrafya Araştırmaları ve Ekoturizm Potansiyeli. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: