Caferiye Camii
Doğal ve Kültürel Miras Cami
(Yakutiye, Erzurum, 1645 - )
-
2024
Caferiye Camii’nin giriş kapısında bulunan beş satırlık kitabesinden edinilen bilgiye göre cami, 1645 yılında Sultan İbrahim döneminde Erzurum Hazinesi memurlarından Ebubekir oğlu Hacı Cafer tarafından yaptırılmıştır. Bu nedenle yapıya Caferiye Camii adı verilmiştir.
Caferiye Camii, aslında medrese, cami, mektep ve hamamın dâhil olduğu bir külliye olarak inşa edilmiştir. Ancak külliyenin diğer bölümleri günümüze kadar ulaşamadığı için şu an sadece cami bölümü bilinmektedir. Caminin mimari özelliklerine bakıldığında tek kubbeli, kare planlı ve son cemaat yerinin bulunduğu görülmektedir. Dış cephede üstten öne doğru eğimli bir çatılı ile kapatılmış Yapının iç mekanı köşelerinde tromp geçiş unsurları bulunan bir kubbe ile kapatılmıştır. Kubbe bölümüne dışarıdan bakıldığında üç kademeden oluşan kasnak üzerinde oturduğu görülmektedir. Caminin içerisi altta dikdörtgen iki pencere, üstte ise yuvarlak kemerli bir pencere kullanılarak aydınlatılmaya çalışılmıştır. Caminin kuzey yönünde bulunan giriş kapısının iki tarafında sivri kemerli alınlıkları olan pencereler yer almaktadır. Caminin minaresinin kare kaide üzerinde yükselen silindirik bir gövdesi bulunmaktadır. Minare tuğla malzeme kullanılarak inşa edilmiştir. Caminin kıble duvarının içerisinde bulunan taş mihrap mukarnas kavsaralı olacak şekilde düzenlenmiştir. Mihrap kavsarasının alt ve üstüne iki farklı kitabe eklenmiştir. Bu kitabelerden birinde caminin yapılış tarihi, diğerinde cami imamlarına dua edilmesi gerektiği ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Mihrap nişinin hemen yanında bulunan minber bölümü geometrik motiflerle süslenmiş giriş kapısı ile hala orijinalliğini korumaktadır. Minber kapısının üstünde 12 satırlık bir kitabeye de yer verilmiştir. Caminin iç mekânında kalem işi süsleme unsurları kullanılmıştır. Kubbe göbeği ve kasnakta ise bitkisel bezemelerle birlikte yazılara yer verilmiştir. Caminin inşasında malzeme olarak kesme ve moloz taş birlikte kullanılmıştır.
Referanslar
Gündoğdu, H., Bayhan, A.A. ve Arslan, M. (2010). Sanat Tarihi Açısından Erzurum. Erzurum: Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayınları; Özkan, H. (2015). Erzurum Caferiye Külliyesi ve Restorasyonları, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 34: 46-81; Yurttaş, H., Özkan, H. ve Köşklü, Z. (Eds.). (2008). Yolların, Suların ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum (Birinci Baskı). Ankara: Kariyer Matbaacılık.