Bazaar 54

Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Türkiye’de halı, kuyum, mücevherat, deri ve turistik yayınları tek bir çatı altında sunan çok katlı (department store) ilk mağaza. Tercüman Rehberler Derneği’ne üye 100 arkadaşını bir araya getirerek Net Turizm Limited Şirketini kuran Besim Tibuk’un yaratmış olduğu çok katlı turistik ürün teşhir ve satış mağaza konsepti İstanbul’da açıldı (1977).

1970’lerin sonunda İstanbul’u ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin olağan ziyaret yerlerinin başında yer alan Kapalıçarşı ve Nuruosmaniye Caddesi'ni ziyaret süreci ve sonrasında turistik anı ve hediyelik eşya ticaretinin de yoğun olduğu bir merkez niteliği taşır. Söz konusu yıllarda özellikle Nuriosmaniye’deki halı, kuyum, mücevherat, derinin yanı sıra diğer anı ve hediyelik eşya satan dükkanlar çok düzensiz bir biçimde konuşlanır. Bunun yanı sıra esnafın turistlere yönelik özensiz yaklaşımı ve geleneksel yöntemlerle satış çabaları Net Turizm’in kurucusu Besim Tibuk’u alternatif bir mağazacılık anlayışı üzerinde düşünmeye zorlar. Bu düşüncenin doğal bir sonucu olarak Nuriosmaniye Caddesi numara 54’teki Benice Han’ın üç katı kiralanır. Çok zahmetli ve masraflı bir restorasyon süreci sonrasında 1977 yılının yazında ilk Bazaar 54 mağazası hizmete açılır. Bodrum katında deri, bodrum üstü ara katta kuyum ve hediyelik, zemin ve üst katta ise halı satışı yapılan mağaza, Türkiye’nin ilk çok katlı turistik konsept mağazası niteliği kazanır.

Mağazacılık, Net Holding’in sürükleyici gücü olarak öne çıkınca önce İzmir’in Selçuk ilçesinde İstanbul dışındaki ilk Bazaar 54 mağazası 1980’lerin başında açılır. Kuşadası, Marmaris ve Bodrum mağazaları 1984 ve 1985’te Bazaar 54 zincirine katılır. Antalya’nın 1980’li yılların ikinci yarısında yükselen turizm değeri, Belkıs beldesinde bir diğer Bazaar 54 mağazasının açılmasını da beraberinde getirir. Aspendos Antik Tiyatrosu’nun çok yakınında kurulan bu mağaza, kenti gezmeye gelen yabancı turistleri cezbetme amacını güder. Bu mağazanın ardından sıra bu kez Kapadokya’nındır. Çok zaman geçmeden Denizli Tavas’ta da yeni bir Bazaar 54 mağazası açılır. Pamukkale’den Antalya’ya giden turizm yolu üzerinde 9.200 metrekare kapalı alana sahip olan bu mağaza, sınıfının en büyük mağazası olma özelliğini kazanır. Mağazacılıkta edinilen deneyim ve elde edilen yüksek cirolar İstanbul’da Beylerbeyi, Galeria, Akmerkez ve Capitol mağalarının açılmasına da ön ayak olur.

Bazaar 54 mağazalarında el dokuması yün ve ipek halılar, altın ve kıymetli taşlardan mamul mücevher, çeşitli eşya ve aksesuarlarıyla ünlü yabancı tasarımcıların moda ürünleri pazarlanır. Net Turizmin örnek girişimi sayesinde Türkiye’yi ziyaret eden turist gruplarına, kurumsal bir altyapısı bulunan satış mağazalarında kaliteli, ciddi ve güvenli alışveriş olanakları yaratılır. Satışı yapılan ürünlerin garantili ve eve teslim edilmesi gibi ilkler NET tarafından gerçekleştirilir. Böylece her biri kurulu olduğu fiziksel çevrenin hakim sosyo-kültürel dokusunu yansıtan yöresel sivil mimari örneği bir tasarıma sahip olan Bazaar 54 mağazaları, birçok girişimciye esin kaynağı olur. Bu başarı ülkenin imajını da en üst düzeye çıkarır.

Besim Tibuk’un Liberal Demokrat Parti (LDP) genel başkanı olması ve siyasete atılması, 2001 kriziyle birleşince Net Holding finansal açıdan zorluğa düşer ve iflasın eşiğine gelir. LDP’nin 2002 seçimlerinde de onbinde 28’lik bir oy alması büyük bir hayal kırıklığına yol açar. Bunun üzerine Tibuk siyasetten çekilerek holdingin başına döner. Ancak durum çok iç açıcı değildir. Holding özsermayesini neredeyse yitirmiştir. Ağır bir yenilgi alınan 2002 seçimlerinden sonra ortaya atılan İstanbul Yaklaşımı, holdingin kurtarıcısı olur. Uzun süren müzakereler sonucunda Net Holding bankalarla anlaşır ve 2004’te sözleşme imzalanır. Bu süreçte küçülen holding Nuriosmaniye dışındaki bütün Bazaar 54 mağazalarını genel müdürlere devrederek mağazacılık etkinliklerini en az düzeye indirir. Sonrasında ise firmaya adını veren Nuriosmaniye Bazaar 54 mağazası 25. 09. 2009 tarihinde Yalçın Ayaslı’ya 18 milyon ABD Dolarına satılır.

Referanslar

Akça, İ. ve Özden, B. A. (2019). Besim Tibuk. İçinde; İ. Akça ve B. Alp Özden (Editörler), Türkiye Siyasal Hayatından Portreler (s. 53). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları; Aydoğdu, A. (2020). Besim Tibuk, Yok(sul)luktan Turizm İmparatorluğuna Giden Yol. İçinde; N. Kozak ve M. Kozak (Editörler); Türk Turizmine Kanat Gerenler II. (ss. 75-94). Ankara: Detay Yayıncılık; Vural, F. (2017). Besim Tibuk: Yarını Yaşayan Adam. İstanbul: Net Kitap; Vural, F. (2019). Besim Tibuk: Asabı Bozuk Liberal, Liberal Demokrat Parti ve Kıbrıs. İstanbul: Net Kitap.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Vural, F. (2017). Besim Tibuk: Yarını Yaşayan Adam, Birinci Kitap. İstanbul: Net Kitap.