Bakırcı Camii

Doğal ve Kültürel Miras Cami

(Yakutiye, Erzurum, 1720 - )

Bakırcı Camii, Osmanlı’nın Lale Devri Dönemi'nde Anadolu’da yaptırılmış camilerden biri durumundadır. Caminin kim tarafından ve hangi yıl yaptırıldığı gibi bilgilere yapının giriş kapısının üzerinde bulunan altı satırlık kitabeden ulaşılmaktadır. Bu kitabeden anlaşıldığı üzere Bakırcı Cami 1720 yılında Bakırcı Mustafa Ağa tarafından yaptırılmıştır. 

Bakırcı Camii, plan açısından Erzurum’da bulunan çoğu Osmanlı eserinde olduğu gibi ön kısmındaki üç gözlü son cemaat yeri ve buranın arkasındaki tek kubbeli ve kare planlı alandan oluşmaktadır. Eserin kuzey cephesinde bulunan son cemaat yerinin üstü kubbe ile kapatılmıştır ve dört sütun tarafından taşınmaktadır. Yapının doğu ve batı cephesinde birer tane, kuzey ve güney cephelerinde ise ikişer tane pencere bulunmaktadır. Caminin harim bölümü köşelerde tromplar üzerine yerleştirilmiş olan tek bir kubbe ile kapatılmıştır. Caminin mihrap nişi kıble duvarının ortasına açılmıştır. Mihrap nişi sivri kemer formlu olarak planlanmıştır. Mihrabın kavsara seviyesine kadar olan bölümünde gri kesme taş, üst bölümünde ise kırmızı kamber taş tercih edilmiştir. Minber mihrap nişinin hemen yanında bulunmaktadır. Ancak minber orijinal değildir ve 20. Yüzyılda yapılmıştır.  

Caminin kuzeybatı köşesine yerleştirilen minare kare kaideli, silindirik gövdeli ve tek şerefelidir. Şerefenin alt kısmında çeşitli süslemelere ve külahın alt kısmında ise çinilere yer verilmiştir. Camiye giriş kuzey cephesinin ortasında bulunan taç kapıdan sağlanmaktadır. Taç kapı avlu seviyesinden yüksektedir. Bu nedenle taç kapının önünde üç basamaklı bir merdiven bulunmaktadır. 

Cami avlusunda girişin hemen solunda bir abdesthane vardır. Caminin kıble tarafı ise bir hazire durumundadır. Bu hazirenin içinde on üç mezar bulunmaktadır. Mezarlardan biri camiyi inşa ettiren Bakırcı Mustafa Ağa’ya aittir. 

Bakırcı Camii’nin inşasında farklı yapı malzemeleri kullanılmıştır. Yapının kuzey cephesi ve minaresinde kamber taşı kullanılırken, diğer bölümlerinde ise düzgün kesme taş tercih edilmiştir.

Yararlanılan Kaynaklar

Atak, E. (2015). Erzurum’da Bir Lale Devri Eseri: Bakırcı Camii, Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 2 (4): 75-97; Gündoğdu, H., Bayhan, A.A. ve Arslan, M. (2010). Sanat Tarihi Açısından Erzurum. Erzurum: Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayınları; Hanoğlu, C. (2006). Erzurum Merkez’de Cami Hazirelerinde Bulunan XVIII.- XIX. YY. Mezar Taşları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.