Aya Tehkla Manastırı
Doğal ve Kültürel Miras Manastır
-
2020
Hristiyanlık için önemli bir merkez durumunda olan günümüzde de önemi sürdüren alan Hristiyanların hac merkezidir. Büyük bir yerleşim içinde bulunan merkezde, manastır ve hacılar için yapılan binalar ile birlikte onların yanına inşa edilen çok sayıda sarnıç bulunmaktadır. Tarihte Aya Tehkla’nın yaşamı ile ilgili efsanelerde, İkonialı (Konya) bir Azize olan Tehkla Hristiyan misyonerlerinden olan St. Paul ile birlikte Hristiyanlığın yayılması için mücadele ederken Paganların baskısı sonucu oradan kaçtığı, Silifke bölgesinde bir mağaraya sığındığı ve burada ibadetine devam ettiği anlatılmaktadır. Bu bölgede Tehkla’nın öldürüleceği bir sırada kaybolduğuna inanılmaktadır. Bu olaydan sonra bu mağara Hristiyan dünyası tarafından kutsal kabul edildi ve Tehkla Hristiyan dünyasında ilk kadın şehit kabul edilmiştir. MS 320 yılına kadar gizli bir ibadet merkezi olan bu yer IV. yüzyıl sonları V. yüzyıl başlarında kiliseye çevrilmiştir. Bizans dönemi’nde ise dini bir merkez haline dönüştürülmüştür. Bu bölgedeki birçok yapı 1907 yılında bölgede çalışma yapan Ernst Herzfeld ve Samuel Guyer tarafından V. yüzyıl olarak belirlenmiştir. Ortadokslar tarafından bir azize olarak kabul edilen Tehkla için her yıl 24 Eylül tarihinde Yeraltı Kilisesi’nde ayin düzenlenmiştir. Yerleşim alanı içinde kiliseler, sarnıçlar ile birlikte bir hamam bulunmaktadır. İki sarnıç dışında bulunan yapıların hepsi antik yolun doğu bölgesindedir. Doğu alanında yerleşim alanının sınırları olarak kabul edilen duvarların bir bölümü günümüzde de görülebilmektedir. Bu kiliselerden biri doğu kısmında yer alan ve V. yüzyılda yapıldığı düşünülen 12x18 metre boyutlarında olan Yeraltı Kilisesi’dir. Bu alan Tehkla Kilisesi’nin sığınağı olarak kabul edilmektedir. Korint tarzında inşa edilen sütunlar yapıyı üç nefe bölmektedir. Ortada bulunan nefin doğu bölgesinde yarım daire şeklinde bir apsis ve yan taraflarındaki şapellerde birer küçük oda bulunmaktadır. Batı tarafında ise dikdörtgen şeklinde bir alana sahiptir. Bu yapının kuzey bölgesinde ise Kubbeli Kilise vardır. Üzerinde bir kubbe ve beşik tonozla yarı silindirik bir çatı ile örtülü bir şekilde olması bazilikanın kubbeyle birleştiğini göstermektedir. Bu yapı İstanbul’daki Ayasofya’nın inşasında kullanılan tekniğin gelişmesinde bir basamak olduğu için sanat tarihçileri açısından da ayrı bir öneme sahiptir. Bu kesme taş yapının ana kubbesinde dört fil ayağı şeklinde sütun ve yan neflerde birbirinden ayrı altı adet sütun vardır. Kilisenin kuzeydoğu bölgesinde olan hamam 18x15 metre ölçüsündedir. Kesme taşlarla örülen kare bir plan üzerinde inşa edilmiştir. Bu bölgede bu alanların dışında dikkat çeken bir diğer yapı ise sarnıçlardır. Özellikle Tehkla Bazilikası’nın yanında yer alan 14,4 metre uzunluğunda 11,4 metre genişliğinde ve iki sütun sırasıyla üç bölümden oluşan sarnıç yapısı alanda en dikkat çeken yapılardandır.
Referanslar
Bakar, N. ve Demir, Ö. (2012). Tarihi Yapıların Tarih, Kültür ve İnanç Turizmine Etkileri: Silifke Örneği. İçinde; N. Kozak ve B. Özdemir (Editörler), 2. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi (ss. 648-670). Ankara: Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi; https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/mersin/gezilecekyer/aya-thekla-manastiri, (Erişim tarihi: 25.02.2020); Küçük, M. A. (2017). Mitolojiden İkonografiye Türkiye’nin Turistik Dinî Mekânları: “Mağaralar”, Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 2: 16-57; Levent, Y. S. ve Uçar, M. (2018). Kültürel Rotalar Bağlamında Mersin İlinin İnanç Turizmi Potansiyelinin Değerlendirilmesi. İçinde; A. Arslan (Editör), I. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, (ss. 345-356). Mersin: Mer Ak Yayınları; Polat, I. (2004). Silifke Aya Tekla Bazilikası Sarnıcı Restorasyon Projesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.