16. 04. 2003 tarihinde kabul edilip, 29. 04. 2003 tarihli ve 25093 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4848 sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile kurulan Bakanlığın ana hizmet birimlerinden biridir. Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü’nün görevleri yukarıda adı geçen kanunun 13. maddesi ile düzenlenmiş olup bu görevler “Güzel sanatlar alanında bilimsel araştırma, inceleme, yayınlar yapmak, arşiv kurmak, geliştirmek ve faydalanılmasını sağlamak; halk kültürlerinin, halk edebiyatı ve tiyatrosu, gelenek, görenek ve inançları, halk müziği ve oyunları, sanatları, mutfağı, giyim, kuşam, süsleme ve benzeri bütün dallarında araştırma, derleme, inceleme ve diğer bilimsel çalışmaları yapmak, yaptırmak, yayımlamak, tanıtmak; somut olmayan kültürel mirasın araştırılması, derlenmesi, arşivlenmesi, tanıtımı, tescili, bu kapsamda tespit ve tescil kurullarının oluşturulması, ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar arasında bu konuda koordinasyonun sağlanması, işbirliği geliştirilmesi; Türkiye’de ve Türkiye dışında yaşayan Türklerin kültür varlıklarını, kültür antlaşmaları ve kültürel mübadele programları çerçevesinde araştırmak, incelemek, derlemek ve diğer bilimsel çalışmaları yapmak, yaptırmak, bunları yayımlatmak, tanıtmak, açık hava müzelerine ve halk kültürleri arşivine kazandırmak; yabancı ülkelerde halen konuşulmakta olan Türkçe lehçe ve şiveleri ile bunlara yardımcı dilleri öğretmek ve bu konuda araştırmalar yapmak üzere mevzuat çerçevesinde enstitü kurulmasını sağlamak; kültür ve turizm sektörlerinin eğitilmiş eleman ihtiyacının tespiti ve bu ihtiyacın karşılanması için gerekli tedbirlerin alınması, eğitim programlarının hazırlanması ve uygulanmasını sağlamak, bu amaçla kurslar açmak, ilgili meslek ve kamu kuruluşlarıyla gerekli işbirliğini yapmak; kültür ve turizm eğitimi programlarının geliştirilmesi ve eğitim düzeyinin yükseltilmesi amacıyla dış kaynaklardan teknik yardım sağlamak; toplumda kültür ve turizm bilincinin geliştirilmesi için gerekli çalışmaları yapmak, bu amaçla ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği sağlamak; kültür ve turizmle ilgili kamu kuruluşları personelinin kültür ve turizm konularında eğitilmesini plânlamak ve gerçekleştirmek; Bakanlık personelinin ve meslek elemanlarının yurtiçinde ve yurtdışında yetiştirilmesini plânlamak ve gerçekleştirmek; Bakanlık personeli ile ilgili hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim programlarını düzenlemek ve uygulamak; Bakanlık makamınca verilecek benzeri görevleri yapmak; turist rehberliğine ilişkin mevzuat hükümleri ile verilen görevleri ve denetimleri yapmak, turist rehberliği mesleği ve turist rehberliği hizmetleri alanında kültür ve turizm politikalarının gerektirdiği tüm tedbirleri almak, turist rehberleri odaları birliklerini ve turist rehberleri odalarını her türlü iş, işlem, faaliyet ve hesapları bakımından denetlemek” olarak sıralanmaktadır.

Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğünde altı adet daire başkanlığı bulunmaktadır. Bu daire başkanlıkları; Stratejik Planlama ve Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, Kültür-Turizm Uygulamaları ve Etkinlikleri Daire Başkanlığı, Somut Olmayan Türk Kültür Mirası Dairesi Başkanlığı, Hizmet İçi Eğitim Dairesi Başkanlığı, Turizm Eğitimi Dairesi Başkanlığı ve Halk Kültürü Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığıdır. Daire başkanlıklarının altında da 23 adet şube müdürlüğü bulunmaktadır. Genel Müdürlükte bir genel müdür, üç genel müdür yardımcısı, altı daire başkanı, 31 kültür ve turizm uzmanı, 23 şube müdürü, 22 folklor araştırmacısı, 17 usta öğretici ve 114 diğer personel (memur, bilgisayar işletmeni, veri hazırlama ve kontrol işletmeni, şef, uzman, eğitim uzmanı, araştırmacı, tekniker, işçi, vb.) olmak üzere toplam 207 kişi çalışmaktadır. Genel müdürlükte görev yapan genel müdür, Kültür ve Turizm Bakanına; genel müdür yardımcıları, genel müdüre; daire başkanları, genel müdür yardımcılarına; kültür ve turizm uzmanları, araştırmacılar ve şube müdürleri daire başkanına; diğer unvanlarda görev yapanlar ise şube müdürlerine bağlı olarak çalışmaktadırlar.