Antalya Yöresi Mağaraları Envanteri

Yayınlar Rapor

(Ankara, 1982)

Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Maden Tetkik Arama Enstitüsü Genel Direktörlüğü arasında yapılan bir protokol ile 1982 yılının içinde Birinci Derecede Turizm Yöresi olan Antalya ile kıyı şeridi üzerinde ve kıyıya yakın dağlık kuşakta bulunan mağaralar bulunarak etüt edildi ve envanteri çıkarıldı.

Yörede yapılan araştırmalarda, Antalya Belediye sınırları içinde Atatürk Parkı sahasında dört (Yerköprü, Derya, Konakaltı, Papazkayası) ve Beydağları’nın Antalya Körfezi’ne bakan kesimlerinde dört (Geyikbayırı, Küçükdipsiz, Büyükdipsiz, Peynirdeliği) küçük, fakat turizm değeri yüksek mağara tespit edildi ve etütleri yapıldı. Araştırılan mağaraların tipolojik, jeolojik, jeomorfolojik, hidrolojik, meteorolojik özellikleri ile hayvan varlığı ve kullanım alanları açıklandı. Bu mağaralarda yapılan ölçümlerle mağaraların planları ve profilleri çizildi, fotoğrafları çekildi ve sonunda değerlendirme raporu hazırlandı. Bu araştırmanın raporu Aralık 1982’de yayımlandı. Araştırılıp etütü yapılan mağaralarla ilgili değerlendirmeler özetle aşağıdaki gibidir:

Yerköprü Mağarası: Mağaranın toplam uzunluğu 110 metredir. Girişe göre en derin noktası 27 metredir. Serin bir havaya sahip olan mağara kurudur ve denizle ilişkisi olan tabanı kısmen deniz suyuyla doludur. Fosil olan mağara, denizle ilişkisi olması nedeniyle deniz mağarası sınıfında yer alır. Mağara içinde sarkıt, dikit ve sütun gelişmemiştir. Tabanı kaya blokları ile kaplıdır. Bu bakımdan turizm açısından ilginç bir mağara değildir ancak mağara boyutlarının büyük olması, Atatürk Parkı içinde yer alması turizm açısından olmasa da diğer amaçlarla (kafeterya, restoran vb.) değerlendirilebilecek potansiyele sahiptir.

Derya Mağarası: Mağaranın toplam uzunluğu 124 metredir. Girişe göre en derin noktası 31 buçuk metredir. Daha çok dikey gelişmiş olan mağara, serin bir havaya sahiptir ve kurudur. Sadece güney kenarı deniz suyu ile kaplı olması nedeniyle deniz mağarası niteliğindedir. Atatürk Parkı içinde yer alması nedeniyle bazı dar yerlerin genişletilmesi koşuluyla turizme açılabilir. Mağaranın batı bölümünde güzel dikit ve sarkıtlar gelişmiş bulunmaktadır.

Konakaltı Mağarası: Mağaranın toplam uzunluğu 60 metredir. Mağaraya karadan ulaşım yoktur, sadece denizden girilebilmektedir. Yatay gelişmiş mağara, genellikle kurudur. Sadece doğu salonunun bir kısmı deniz suyu altındadır. Batı salonunun ağız kısmında dalgaların içeriye sıçrayan sularından oluşmuş su birikintileri mevcuttur. Denizle bağlantılı olması nedeniyle deniz mağarası sayılmaktadır. Konakaltı mağarasının batı salonuna bağlı iki küçük odanın travertenlerle süslü olması ve hemen deniz kıyısında bulunması turizm açısından değerini artırmaktadır. Bu mağaradan turizmde faydalanılması tavsiye edilir.

Papazkayası Mağarası: Mağaranın toplam uzunluğu 149 metredir. Yatay ve kuru olan mağarada gelişim durmuş bulunmaktadır. Turistik amaçlı kullanılamayacak kadar dar olan mağarada, damlataş oluşumları yoktur.

Geyikbayırı Mağarası: Antalya’nın batısında ve altı kilometre uzaklıktaki Geyikbayırı Köyünden beş dakikalık bir yürüyüşle mağaraya ulaşılabilmektedir. Toplam uzunluk 120 metredir. Girişe göre en derin yeri 6,5 metredir. Genellikle kuru, ancak yağışlı dönemlerde aktif bir mağaradır. Geyikbayırı mağarasının her tarafı traverten oluşumları ile kaplıdır. Büyük salonda güzel dikitler, sarkıtlar ve sütunlar çok miktarda mevcuttur. Bunların bir kısmı maalesef köylüler tarafından tahrip edilmiş olsa da turizm açısından oldukça potansiyeli yüksek bir mağaradır.

Küçükdipsiz ve Büyükdipsiz Mağaraları: Bu iki mağara, Antalya limanının batısında yükselen Tünek Tepe’nin üç kilometre daha güneybatısındadır. Küçükdipsiz Mağarası, kuru ve yatay bir mağaradır; toplam uzunluğu 74 metredir. Girişe göre en derin yeri 20x7,5 metredir. Küçükdipsiz Mağarasına 400 metre mesafedeki Büyükdipsiz Mağarası ise, kuru ve yatay bir mağaradır; toplam uzunluğu 40 metredir. Girişe göre en derin yeri -20 metredir. Mağaralar içinde gelişmiş olan traverten oluşumları, mağaranın bulunduğu çevrenin sarp, ormanlık ve Akdeniz’e hâkim bir yamaçta yer alması, turistik bir restorana sahip Tünek Tepe’ye yakın olması nedenleri ile turizm potansiyeli mevcuttur ve bu amaçla değerlendirilebilir. Bu iki mağaranın birlikte değerlendirilmesinde yarar vardır.

Peynirdeliği Mağarası: Mağara, Antalya’nın Kemer ilçesinde bağlı Gedelme Yaylası’ndadır. Köyün merkezinden mağaranın ağzına patika bir yolla ulaşılabilmektedir. Mağaranın 75 metre kuzeyinde, Bizans duvar harabeleri ve Sezar kalıntıları mevcuttur. Toplam uzunluk 74 metredir. Girişe göre en derin yeri 19 metredir. Kuru mağara, daha çok dikey olarak gelişmiştir. Mağara içinde yeter miktarda sarkıt, dikit ve sütunlar gelişmiş bulunmaktadır. Ayrıca mağara çevresinin güzel olması, hemen yakınında tarihi harabelerin bulunması bu mağarayı turizm yönünden çekici kılmaktadır.

Referanslar

Gutnic, M., Monod, O., Poisson, A. ve Dumont, J. F. (1979). Géologie des Taurus Occidentales (Turquie), Mémoires de la Société Géologique de France, 58 (137): 1-112.; Güldalı, N., Nazik L. ve Önal, Ö. (1982). Karain Mağarası (Antalya). Ankara: MTA Temel Araştırmalar Dairesi.; Güldalı, N., Nazik L. ve Önal, Ö. (1982). Narlıkuyu (Astım) Mağarası (Silifke-Mersin). Ankara: MTA Temel Araştırmalar Dairesi.; Güldalı, N., Nazik, L., Çelik, S., Sarper, M. ve Aksoy, B. (1982). Antalya Yöresinin Mağaraları. Ankara: MTA Temel Araştırmalar Dairesi Yayınları.; Şenel, M. (1980). Teke Toroslarının Güneydoğu Jeolojisi. Ankara: MTA Raporları.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Güldalı, N., Nazik, L., Çelik, S., Sarper, M. ve Aksoy, B. (1982). Antalya Yöresinin Mağaraları. Ankara: MTA Temel Araştırmalar Dairesi Yayınları.