-
2025
Altunhisar, İç Anadolu Bölgesinde, Kapadokya Bölgesi sınırları içerisinde 38-44 kuzey paraleli ile 34-36 doğu meridyenleri arasında yer almaktadır. Kuzeyinde Aksaray ili, batısında Konya Ereğli ilçesi, güneyinde Bor ilçesi, kuzeydoğusunda Çiftlik ilçesi ve güneydoğusunda Niğde Merkez ilçesi yer almaktadır. İlçenin kuzey kısmında Melendiz Dağı yer almasından dolayı kuzey kısımları genellikle engebeli ve meyilli ovalarla çevrilidir. İlçenin yüzölçümü 581 kilometrekare ve rakımı 1050 metredir. Niğde il merkezine otuz beş km, Bor ilçesine yirmi iki kilometre ve Aksaray ili merkezine yetmiş altı kilometre uzaklıktadır.
İlçede tipik karasal iklim özellikleri görülmektedir. Bu sebepten dolayı, kışları soğuk ve yaşlı, yazları kurak ve sıcak geçmektedir. Yıllık sıcaklık ortalaması 11 C°’dir. İklim koşullarından dolayı kısmi nem oranı genellikle düşüktür. Baharın gelmesi ile birlikte ilçede papatya, sığırkuyruğu, korunga, kangal, gevenotu, gelincik, taş yoncası, atkuyruğu, sarıdiken, bromlar, sarıçiçek gibi bozkır bitkileri, dağlık alanlarında yabani badem ağaçları, pelit ve meşe ağaçları bulunmaktadır.
İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. İlçenin en büyük ovası Altunhisar Ovası ve en önemli sulama kaynağı Melendiz Çayı’dır. Zaman zaman Melendiz Çayı sulamada yetersiz kalmaktadır. Bu sebepten ilçede, kuru tarla ziraati yapılmakta ve en çok buğday yetiştiriciliği yapılmaktadır. Buğdayın yanı sıra, sulama yapılabildiği bahar dönemlerinde arpa, çavdar, patates, elma, armut, kiraz, çilek ve fasulye yetiştirilmektedir. İlçede, günümüzde kavak ağacı yetiştiriciliği ve bodur elma yetiştiriciliği yapan Uni-tarım, Sas Tarım, Özler Tarım, Mutaş Tarım Fidanlığı, Nas Tarım, Detay Tarım ve Hasgül Tarım gibi meyvecilik alanında da faaliyet gösteren firmalar kurulmuş ve tarıma büyük ölçüde destek vermektedirler. Hayvancılık açısından ise, bölgeye yurt dışından getirilen kültür ırkı büyük baş hayvanlar ve damızlık koç ile birlikte hayvancılık gelişme göstermektedir. Ayrıca, İlçede ticaret ve başka sektörlerde görev yapanların birçoğu bir yandan tarımsal faaliyetleri de sürdürmektedir.
Eski dönemlerden günümüze kadar bir yerleşim yeri olan Altunhisar İlçesinin adı, MÖ Bergama Krallığı kayıtlarında Antigu olarak geçmektedir. Selçuklu döneminde Konya ve Niğde illeri ile birlikte Türk topraklarına katılmış olup, Anduğu ve Ortaköy adları ile anılmıştır. Selçuklulardan sonra bir süre Karamanoğulları beyliğinin iradesinde kalmış ve Yıldırım Beyazıt ile birlikte Osmanlı topraklarına dahil olmuştur. Bu dönemde ilçe ismi Ortaköy olarak anılmıştır. 1732 yıllında yayınlanan Sefer-i Hümayun ’da ilçe isminin Anduğu olarak kullanıldığı görülmektedir. 1910 yıllarına gelindiğinde Ortaköy ismi ile belediye teşkilatına kavuşmuş ve Cumhuriyet’in ilanından sonra 1928 yılında Bor ilçesine bağlı bir bucak olmuştur. 1956 yılında ise, yörede biri Niğde iline bağlı Ortaköy diğeri Aksaray iline bağlı Ortaköy isimli iki farklı bucak bulunmasından dolayı, karışıklığı önlemek adına bölgede yer alan verimli Altındaş ovasından esinlenerek ilçenin adı Altunhisar olarak değiştirilmiştir. 1990 yılında 3644 sayılı kanun ile de ilçe statüsüne kavuşmuştur.
İlçe nüfusu Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) 2023 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne göre 14225 kişiden oluşmaktadır. Toplam nüfusun yüzde 44’ünü 25-59 yaş arasında olanlar, yüzde 36’sını 60 yaş ve üzeri olanlar ve yüzde 20’sini 0-24 yaş aralığında olanlar oluşturmaktadır. İlçede Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı bir adet anaokulu, yedi adet ilkokul, yedi adet ortaokul, iki adet lise, bir adet Halk Eğitim Merkezi ve bir adet Öğretmenevi ve Akşam Sanat Okulu bulunmaktadır. İlçede yaşayan halkın eğitim durumları incelendiğinde, toplam nüfusun yüzde 76’sı ilkokul, ortaokul ve lise mezunu, yüzde 4’ü üniversite ve üstü mezunu olanlar ve yüzde 20’lik kısım ise (okuryazar değil, okuryazar eğitimsiz, bilinmiyor) eğitim almamıştır.
İlçede, bölgeyi ziyaret edenlerin konaklayabilecekleri Öğretmenevi, Belediye Kültür Evi ve yiyecek içecek ihtiyacını karşılayabilecek birkaç tane dönerci dükkânı ve lokanta bulunmaktadır. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı konaklama işletme belgesi olan bir tesis bulunmamaktadır. Leşkeri Tepesi, Sivri Kilise, Hanönü Köprüsü, Roma Kilisesi, Sarayönü, Aşık Tarihi Anıtı, Kınık Höyük, Zindan Vadisi, Şeyh Adı Güzel Türbesi ve Su Sarnıcı, Karaasmaz (Bayatönü) Mağaraları, Karamanoğlu Camii ilçede görülmeye değer yerler arasındadır. İlçede Baş Yayla, Şahin Yurdu Yaylası ve Zindan Yaylası bulunmaktadır. Zindan Yaylasında her yıl temmuz ayının ilk haftasında Aşık Tahiri Kültür ve Yayla Şenlikleri düzenlenmektedir. Ayrıca, ilçeye bağlı Ulukışla kasabasında Hasan Dağı yayla festivali, Yakacık köyünde her yıl ağaç dikme ve piknik etkinleri düzenlenmektedir. İlçeye ulaşım Niğde Bor ilçesinden Aksaray iline uzanan D.330 karayolundan araçla ulaşılabilmektedir.
İlçede daha çok Niğde ili genelinde tercih edilen Arabaşı Çorbası, Mangır Çorbası, Oğma Çorbası, Cevizli Erişte, Etli Bamya, Niğde Tava, Ayva Boranası, Pirinçli Elma Dolması, Pirinçli Zerdali Dolması, Üzüm Boranası, Dut Yaprağı Sarması, Halveter, Cevizli Elma Dolması, Kuru İncir Dolması, Tırtıl Baklavası, Bor Söğürmesi, Köfter, Muska Böreği ve Yufka Ekmek en çok tüketilen gastronomik ürünler arasında yer almaktadır.
Referanslar
Altunhisar Belediyesi (2025) İlçemiz https://altunhisar.bel.tr/ilcemiz, (Erişim tarihi: 24.01.2025); Çetin, B. (2020). Niğde İli Altunhisar İlçesinin Kültür Turizmi Potansiyelinin Değerlendirilmesi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2): 91-101; T.C. Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2025) Neredeyim, Altunhisar https://nigde.ktb.gov.tr/TR-214991/altunhisar.html, (Erişim tarihi: 23.01.2025); T.C. Niğde Valiliği (2025) Altunhisar http://www.nigde.gov.tr/altunhisar, (Erişim tarihi: 24.01.2025); T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı İl Tarım ve Orman Müdürlüğü (2025) İlçelerimizi Tanıyalım https://nigde.tarimorman.gov.tr/Menu/16/Ilcelerimizi-Taniyalim, (Erişim tarihi: 23.01.2025).