Genel ifade ile eski uygarlıklardan kalan şehir kalıntıları anlamında kullanılıyor ve bize bu uygarlıkları tarihsel, sanatsal, bilimsel ve sosyal olmak üzere birçok yönden tanıtıyor. Bazilika ise yine Türk Dil Kurumu’na göre; iki sıra sütunla üç salona ayrılan, dikdörtgen biçimdeki kilise, kral sarayı ya da Roma mahkemesi anlamında kullanılıyor. Anadolu’nun birçok yerinde olduğu gibi Kilis ilinde de birçok tarihi eser ve özellikle de Roma eseri bulunuyor. Yerleşim yerleri, çarşılar, tiyatrolar ve tapınaklar bunların başında geliyor. Hristiyanlık isminin ilk defa Antakya ve çevresinde ortaya çıktığı biliniyor. Bu açıdan bakıldığında Kilis şehrinde de Aidesim Bazilikası ve birçok Roma eserini görmemiz söz konusudur.

Erken Hristiyanlık dönemine ait olduğu yapılan kazılar sonucu ortaya çıkarılan bazilikanın MS VI. yüzyıla ait olduğu anlaşılıyor. Aidesim Mozaikli Bazilikası, 1990’lı yıllarda başlayan kazılar sonucunda ortaya çıkarılmaya başlanmış, 1999 yılında bir kısmı ve 2006 yılında da tamamına yakını ortaya çıkarılmıştır. Aidesim örenyerinde bulunan Aidesim Mozaikli Bazilikası Oylum Höyük’ün 200 metre güneybatısında yer alıyor. Bölgenin jeolojik yapısı ve toprak tipine bakıldığında bazilikada kullanılan yapı malzemesinin de buna uygun olduğu anlaşılıyor. Bölgede ağırlıklı olarak volkanik kayaçlar ve kalker taşları hâkimdir. Bu iki kayaç tipi de bölge de yapı malzemesi olarak kullanılıyor ve oldukça sağlamdır. Uzun dikdörtgen şeklindeki bazilikada yapı malzemesi olarak volkanik bir kayaç türü olan bazalt ve kireç taşı kullanılmıştır. Erken Bizans dönemini yansıtan bazilika, yaklaşık 800 metrekarelik bir alanda yayılıyor. Bazilikada çok çeşitli motifler ve süslemeler görülüyor. Kare, zikzak, daire gibi geometrik motifler yanında çeşitli renklerde bitkisel motiflerde yer alıyor. Bazilikanın iç mekân kısmı iki sıra sütunla beraber üç transepte ayrılıyor. Kazılarda Ortaçağ ve Roma dönemine ait sütunlar, sikkeler ve birçok arkeolojik eser ortaya çıkarılmıştır. Kazılarda ortaya çıkartılan mozaikler oldukça iyi durumda olup, 2015 yılında bu mozaiklerin zarar görmemesi için üzerini kapatma çalışmaları başlamış ve 2017 çalışmalar tamamlanmıştır. 16.08.2017 tarihinde de Kilis Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü tarafından 2.062.944,140 TL bütçe ile Aidesim Mozaikli Bazilikası Korunması ve Çevre Düzenlemesi projenin geçici kabulü yapılmıştır. İpek Yolu Kalkınma Ajansı ise 495 bin TL hibe desteği vermiştir.