Ahmet Rasih İzzet Koyunoğlu Şehir Müzesi

Müze Kent Müzesi

(Konya, 1984 - )

Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
Yazar: Serkan AYLAN (2019) (Madde metni için tıklayınız)
Yazar: Alper ATEŞ (2021) (Madde metni için tıklayınız)
1 / 2

Müze, Ahmet Rasih İzzet Koyunoğlu tarafından 1913 yılında oluşturulmaya başlandı. Ünlü bir müze ve kütüphane olan bu eser, Konya Büyükşehir Belediyesine bağlı olarak hizmet veriyor. 1973 yılında Konya Belediyesi'ne bağışlandı. A. R. İzzet Koyunoğlu'nun evi koruma altına alınıp, çevresi istimlâk edilerek, 3.433 metrekarelik bu geniş alanda, bugünkü modern binası inşa edildi. Bütün müze ve kütüphanesi buraya taşınarak, modern anlayışla düzenlenip, Konya Büyükşehir Belediyesi A.R. İzzet Koyunoğlu Müze ve Kütüphanesi adıyla, 2 Şubat 1984 tarihinde açıldı. Müze iki ana katta, çeşitli bölümlerden meydana geliyor ve büyük bir koleksiyona sahiptir. Müze, Avlu, Konya Evi, Kütüphane, Anadolu Medeniyetleri Bölümü, Etnografya Bölümü, Arşiv Bölümü, Hat Salonu, Tabiat Tarihi Bölümlerinden meydana geliyor. Geniş bir alan içinde 3.000 m² teşhir mekânı bulunan müzenin giriş katında Anadolu Medeniyetlerine ait arkeolojik buluntular, sikke, hat eserleri, tabiat tarihi bölümü ve tematik sergiler yer alıyor. Birinci katında etnografik eserler, halı, kilim ve tespih koleksiyonu sergileniyor. Aynı katta başta el yazması eserler olmak üzere 35.000 ciltlik zengin bir kütüphane bulunuyor. Müzenin Konya Evi Bölümü batı avludadır. A. R. İzzet Koyunoğlu'nun evidir. İki katlı, mabeynli, cumbalı; biri altta, ikisi üst katta olmak üzere üç odalı kâgir yapıdır. Avlusunda mutfak, ocakbaşı, tandır, fırın ve hariciyesi vardır. XIX. yüzyıl sivil mimari örneği olan bu ev, Koyunoğlu'nun vasiyeti üzerine aslına uygun olarak bakım ve onarımı yapılarak koruma altına alındı ve bir  Konya Evi olarak döşendi. Müzenin Kütüphane Bölümü, A.R. İzzet Koyunoğlu'nun büyük emek, gayret ve fedakârlıklarla temin ettiği yazma ve basılı eserlerden oluşuyor. Dünyaca ünlü bu kütüphanede, değişik konularda eşi ve benzeri olmayan (ünik) yazmaların yanı sıra, nadir nüshalar, ender eserler büyük kıymet taşıyor. Kâğıt, hat, minyatür, tezhip, tezyinat, cilt ve ciltbend sanatları açısından da son derecede önemli çeşitli dillerdeki bu eserler, yerli ve yabancı araştırmacıların ilgisini çekiyor. Müze Pazar günleri haricinde haftanın her günü ziyarete açıktır.

Yararlanılan Kaynaklar

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü (2019). Konya Büyükşehir Belediyesi A.R. İzzet Koyunoğlu Müzesi, https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44010/konya-buyuksehir-belediyesi-ar-izzet-koyunoglu-muzesi.html, (Erişim tarihi: 20.12.2019); Türkiye Kültür Portalı (2019). Koyunoğlu Şehir Müzesi ve Kütüphanesi – Konya, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/konya/gezilecekyer/koyunoglu-sehir-muzesi-ve kutuphanesi, (Erişim tarihi: 20.12.2019.

2 / 2

Konya’nın merkez ilçelerinden biri olan Karatay’ın sınırları içerisindeki Topraklık Mahallesi’nde bulunan Koyunoğlu Müzesi, Konya’nın köklü ve tanınmış ailelerinden biri olan Koyunoğlu Ailesi'ne mensup ve aynı zamanda İstiklal Madalyası sahibi Ahmet Rasih İzzet Koyunoğlu tarafından kuruldu. A. R. İzzet Koyunoğlu, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’ndaki görevi nedeniyle üç yıl süre ile kaldığı Almanya’da görmüş olduğu müzelerin ve kütüphanelerin kendisinde yaratmış olduğu etkiler ile kuracağı müzesi için 1913 tarihinden başlayarak eski bir Konya evinde eserler biriktirmeye başladı. TCDD’de başmüfettişliğe kadar uzanan kariyerinin de yardımıyla başta Konya ve çevresi olmak üzere birçok farklı yere gitmesine ve bu yerlerden koleksiyonuna kattığı arkeolojik ve tarihi eserlerin haricinde el yazması kitaplar, etnografik eserler ve doğa tarihi objeleri müzenin en önemli eserleri arasında yer almaktadır. A. R. İzzet Koyunoğlu 1956 yılında emekli olduktan sonra kişisel çabaları ile oluşturduğu, uzun yıllar ziyaretçilerin yanı sıra birçok araştırmacının da eserlerinden faydalandığı ve dünyanın ünlü müzeleri arasında yer alan müzesini 04.07.1973 tarihinde Konya Belediyesi’ne bağışladı. Bu durum neticesinde A. R. İzzet Koyunoğlu’nun evi, Konya Belediyesi’nce koruma altına alınarak etrafı kamulaştırıldı ve 3433 metrekarelik alanda bugünkü modern görünümlü binası yapıldı. Müze tekrar düzenlenerek ve Konya Belediyesi’nce satın alınan, başta Bozkırlı Mustafa Parlaktürk’ün kütüphanesindeki eserler olmak üzere diğer farklı eserlerin de müzeye kazandırılması ile 02.02.1984 tarihinde Konya Büyükşehir Belediyesi A. R. İzzet Koyunoğlu Müze ve Kütüphanesi ismi adı altında ikinci kez ziyarete açıldı. Müze Türkiye’de belediyeler tarafından kurulan ilk özel müze statüsündedir.

Koyunoğlu Şehir Müzesi ve Kütüphanesi, Konya’nın tarihi dokusunun muhafaza edildiği, arkeolojik, etnografik ve nümizmatik eserlerden oluşan bir arşive ve 40 bine yakın kitaptan oluşan bir kütüphaneye ve Konya’nın en geniş gazete ve dergi arşivine sahiptir. Müze, bahçe (avlu), Konya evi ve müze binasından oluşmaktadır. Konya evi, müzenin kurucusu olan A. R. İzzet Koyunoğlu’nun doğup büyüdüğü, hayatının çok büyük bir çoğunluğunu geçirip vefat ettiği evdir. Konya evi ilk müze binasıdır. Evin alt katta iki odası ve bir mabeyni bulunmaktadır. Bu kattaki odalarda Koyunoğlu’nun kişisel eşyaları ve fotoğraflarıyla kendi yaşamından farklı dönemlere ait bazı enstantaneler sunulmaktadır. Üst katta yer alan cumbalı girişte ve odalarda Koyunoğlu’na ait kişisel eşyalar sergilenmektedir. Konya evi, ilgili dönemlerdeki sosyal yaşamı ve eşyaların kullanımını yansıtması açısından önemlidir. Müze binasının dört bir yanını kuşatan bahçe (avlu) bir açık hava müzesi görünümündedir. Bahçede, İslamiyet öncesi ve sonrası mezar taşları, steller, lahidler, mimari parçalar, farklı dönemlere ait kitabeler ve pişmiş toprak küpleri bulunmaktadır. Müze bahçesindeki Konya evinin önünde Selçuklu dönemi mukarnaslı havuzu yer almaktadır. Müzenin, etnografya bölümünde çok geniş bir alanda İslam kültürüne ait birçok farklı ve çeşitli maddi kültür varlıkları sergilenmektedir. Bu bölümde sergilenen en önemli eserler, Selçuklu dönemine ait sülüs mine kari işlemeli tas ve Kubadabad Sarayı’ndan gelen duvar çinisidir. Ayrıca, ev ve el eşyası keseler, gergef işleri, müzik aletleri, saatler, mücevherat kutuları, ateşli ve ateşsiz silahlar bu bölümün diğer eserlerini oluşturmaktadır. Müzenin birinci katındaki büyük salon hat eserlerine ayrılmıştır. İsmail Zühdü, Rakım, Hafız Osman, El-Hac Osman Rıfki, İmad, Aziz, Mustafa İzzet, Şefik, Sami, Yesarizade, Abdullah Münip Efendi gibi birçok tanınmış hattatın eserleri bu salonda yer almaktadır. Müzenin zemin katında yer alan sikke bölümünde, Grek şehir paraları, Roma, Bizans, Artukoğulları, Selçuklu, Osmanlı, Cumhuriyet devri madeni paraları ile Osmanlı Devleti’nde kullanılmış olan kağıt paralar yer almaktadır. Müzenin tabiat tarihi bölümünde, MTA ve Etibank gibi kuruluşların araştırma ve kazılarda elde ettiği çeşitli madenler, mineraller, fosiller ve volkan bombaları sergilenmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

http://www.konya.bel.tr/sayfadetay.php?sayfaID=950, (Erişim tarihi: 15.07.2019); Konya Büyükşehir Belediyesi (2012). Ahmet Rasih İzzet Koyunoğlu Şehir Müzesi ve Kütüphanesi Rehberi. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları; Merhaba Gazetesi/Akademik sayfalar Cilt 16 Sayı 28 5 Ekim Çarşamba 2016 M. Ali Uz- Serdar Ceylan, https://www.merhabahaber.com/d/file/cilt-16,-sayi-28,-5-ekim-2016.pdf, (Erişim tarihi: 19.02.2021); Yaşar, M. (1998). Konya Belediyesi İzzet Koyunoğlu Şehir Müzesi Kütüphanesinde Bulunan Yazma Türkçe Eserler Kataloğu (Basılmamış yüksek lisans tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.