Yurtdışından Gelen Turist

Kavram

Fransızca’da touriste kelimesinden dilimize yerleşmiş olan turist kelimesinin kökenleri Stendhal mahlası ile bilinen Fransız yazar Marie-Henri Beyle’nin Türkçe’ye de çevrilmiş olan Bir Turistin Anıları (Mémoires d’un touriste, 1838) adlı kitabına dayanmaktadır. Turist kelimesinin bilinen ilk tanımı ise, turizm sektörünün önemini ilk fark eden İngiliz ekonomistlerden Frederick Wolff Ogilvie’nin 1933 yılında yayımladığı Turist Hareketi (The Tourist Movement) adlı kitabında şu şekilde yapılmıştır: “Geçici seyahatler dolayısıyla ülkesinden ayrı olan ve ziyaret ettikleri yerlerde buralarda kazanmadığı parayı harcayan kimse”. 1937 yılında Milletler Cemiyeti ise turisti şu şekilde tanımlamıştır: “İkamet ettiği ülke dışında bir ülkeye 24 saat veya daha fazla süreyle seyahat eden kimse”.

İlk tanımından itibaren zaman boyunca turist kavramına ilişkin birçok farklı tanım yapıldı. Birleşmiş Milletler (BM), 1963 yılında Roma’da düzenlediği Uluslararası Seyahat ve Turizm Toplantısında günübirlikçi ve turist kavramları arasında bir ayrıma giderek turist için şu tanımı önerdi: “Ziyaret ettiği ülkede en az 24 saat kalan ve ziyaret amacı aşağıdaki başlıklar altında sınıflandırılabilecek geçici ziyaretçidir;

  • Boş zaman değerlendirme (eğlence, tatil, sağlık, çalışma, din, spor)
  • İş, aile, görev, toplantı gibi nedenler

Günübirlikçi (excursionist) ise, turistin tersine seyahat ettiği ülkede 24 saatten az kalan geçici ziyaretçi olarak tanımlandı.

Turizm sektörünün öneminin gittikçe artmasına bağlı olarak turizmin ülke ekonomilerinde büyük bir ağırlık kazanması ve istatistiksel hesaplamalarda standart oluşturarak turizm faaliyetlerinin hacmini doğru bir şekilde belirleyebilmek için turist kavramının tanımına standart getirilmesi büyük önem kazandı. Nitekim bu amaçla, BM tarafından turizmi kalkındırmak ve özendirmek amacıyla kurulmuş uluslararası bir örgüt olan Dünya Turizm Örgütü (DTÖ) ile Birleşmiş Milletler İstatistik Birimi’nin 2010 yılında ortak yayımladığı Turizm İstatistikleri için Uluslararası Öneriler adlı raporda önce ziyaretçi “Ülkedeki bir mukim tarafından istihdam edilmekten başka herhangi bir ana amaç (iş, eğlence veya diğer kişisel amaç) için bir yıldan az bir süre boyunca olağan ortamının dışındaki bir ana varış noktasına seyahat eden bir gezgin” olarak tanımlamakta, daha sonra ise hangi ziyaretçilerin turist olarak nitelendirilebileceğine “Bir ziyaretçinin seyahati bir gece konaklama içeriyorsa o kişi turist olarak sınıflandırılır” şeklinde açıklık getirilmektedir.

Günümüzde farklı alanlardan birçok kişi ve kuruluş, BM’nin turist tanımını kullanmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) da turisti, benzer şekilde şöyle tanımlamaktadır: “Ziyaret ettikleri ülkede en az 24 saat kalan ve seyahat nedenleri;

  • Eğlence (tatil, kültürel, sportif ilişkiler, yakınları ziyaret ve diğer eğlence nedenleri) ,
  • Mesleki (toplantı, kamu hizmeti, iş),
  • Diğer turizm konuları (staj, etüt, sağlık, transit, çeşitli) sınıflamasına giren ziyaretçilerdir.”

Gerek BM ve gerekse de Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) tanımından hareketle turist kavramı ile ilgili olarak iki husus öne çıkmaktadır. Birincisi, bir kimsenin turist olarak nitelendirilebilmesi için ziyaret ettiği ülkede en az 24 saat kalması gerekmektedir. Ziyaret ettikleri ülkede 24 saatten az kalanlar (veya bir gece konaklamayanlar) turist olarak adlandırılmamakta, bu kişiler günübirlikçi olarak adlandırılmaktadır. İkincisi, herhangi bir amaçla ülkesinden ayrılanlar değil ancak belirli amaçlarla seyahat edenler (eğlence, mesleki veya diğer turizm konularındaki ziyaretler) turist tanımına girmektedir. Bu nedenle ev sahibi ülkede ikamet eden yabancılar veya göçmenler turist tanımı içerisinde yer almamaktadır.

Referanslar

Kozak, N. (2012). Genel turizm bilgisi (M. A. Kozak, Editör). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi, Yayını No: 1443; Türkiye İstatistik Kurumu. (2014). Turizm İstatistikleri 2013. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu; United Nations Statistics Division. (2010). International Recommendations for Tourism Statistics 2008 (No. 83). United Nations Publications. https://unstats.un.org/unsd/publication/seriesm/seriesm_83rev1e.pdf, (Erişim tarihi: 11. 11. 2020).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Cohen, E. (1974). Who is a tourist? A conceptual clarification, The sociological review, 22(4): 527-555.