İç Anadolu Bölgesi’nin batısında bulunan Yunak, farklı medeniyetlerden izler taşıyan; günümüzde ise tarım ve hayvancılığa dayalı ekonomik yapısıyla Konya’nın kırsal ve kültürel kimliğini yansıtan ilçelerinden biridir. Konya’nın kuzeybatısında yer alan Yunak, kuzeyinde Çeltik, doğusunda Cihanbeyli ve Sarayönü, güneyinde Ilgın ve batısında Afyonkarahisar ile çevrilidir. Yüzölçümü 2.080 kilometrekare, rakımı 1.071 metre olan Yunak, 1953 yılında ilçe statüsüne kavuşmuştur. 2024 yılı itibarıyla nüfusu 20.646 olan ilçenin 42 mahallesi bulunmaktadır.

Yunak Bayatkolu Dağı’nın batısında hafif eğimli bir yüzeye kurulmuştur. İlçe merkezi dağlık bir çevreye sahip olmasına rağmen, güney ve doğu kesimlerinde geniş tarım arazilerinin bulunduğu düz alanlar yer almaktadır. İklim özellikleri bakımından tipik karasal iklim görülmekte; yazlar sıcak, kışlar ise soğuk ve yağışlı geçmektedir. İlçe ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayalıdır. Yunak, Konya ili genelinde buğday üretimi açısından ilk sırada yer almakta ve bölge tarımında stratejik bir konum üstlenmektedir. Buğdayın yanı sıra; arpa, yulaf, ayçiçeği, aspir, yonca ve fiğ gibi ürünler de yetiştirilmektedir. İlçede üretilen tarım ürünlerine ilişkin olarak yürütülen ticari faaliyetler, özellikle depolama ve nakliye gibi süreçler, yerel ekonomiye önemli ölçüde katkı sağlamaktadır. Hayvancılık da önemli bir geçim kaynağı olup, ilçedeki geniş mera alanları bu faaliyetin sürdürülebilirliğini ve verimliliğini desteklemektedir. 

Yunak ismi “çamaşır yıkanılan veya banyo yapılan yer” olarak anlamlandırılmakla birlikte ilçe isminin kaynağına dair farklı görüşler bulunmaktadır. İlkine göre, bu ad, geçmişte Karataş Deresi’nde çamaşır ve hayvanlarını yıkayan halkın “yunak” (yıkanalım) şeklindeki ifadesinden türemiştir. İkinci görüşte ise, özellikle Turgutlu halkının dere kenarında koyun, kuzu ve yün yıkama geleneğine atıfla, ismin “yün yıkamak” eyleminden veya “yünü ak” deyişinden türediği öne sürülmektedir. Yunak, tarih boyunca Hititler, Frigler, Lidyalılar, Helenistik krallıklar, Roma ve Bizans gibi birçok medeniyetin uğrak yeri olmuştur. Piribeyli yakınlarında bulunan Pissia (Antik Frigya Kasabası), bölgedeki antik yerleşim geçmişine ışık tutmaktadır. Lidya Krallığı’na ait Kral Yolu (Altın Yolu) ilçeden geçmiş, bu da Yunak’ın tarihsel ticaret yolları üzerindeki önemini göstermektedir. Ayrıca bölgedeki Miskamit Şehir Harabeleri, lahit mezarlar, antik taş kalıntıları ve suyolları gibi yapılar Roma ve Bizans dönemlerinin izlerini taşımaktadır. Karagöz Ağılı, Kız-Oğlan Mağarası ve Karataş Mahallesi’nde bulunan eski kilise kalıntısı Bizans döneminden günümüze ulaşan kalıtılar arasında yer almaktadır. Yine Karataş mahallesinde yer alan Yunak Yeraltı Sığınağı/Şehrinin Erken Hıristiyanlık dönemine ait olduğu öngörülmektedir. Yer isimleri, mezar taşları ve halk yapılarında ise Selçuklu dönemi izleri gözlemlenirken, Osmanlı döneminde kırsal karakter korunmuş; köy yerleşimlerinde çeşmeler, sivil mimari örnekleri, mezarlıklar ve kale harabeleri inşa edilmiştir. Harunlar ve Hursunlu mahallelerindeki yapılar, Osmanlı öncesi ve sonrası dönemlere ait önemli kültürel izler barındırmaktadır.

Oğuz Türkleri'nin XI. yüzyılda Anadolu’nun batısına doğru yayılması sonucunda Bizans hakimiyeti sona ermiş ve Konya çevresi, Türklerin yerleşim ve yığınak alanı haline gelmiştir; bu süreçte Yunak ve çevresinde birçok köy kurulmuştur. Hursunlu, Kıllar, Kuzören, Turgut ve Yığar mahallelerinin Türkmen yerleşimleri olduğu bilinmektedir. Sonraki yüzyılda Musul’dan gelen Oğuzların Peçenek boyuna bağlı Atçekenler kolunun Turgut çevresine yerleşmesi, Turgut’un Yunak merkezinden daha eski bir yerleşim merkezi olduğunu göstermekte olup, Yunak merkezine yerleşimin ise XVI. yüzyıldan sonra başladığı ifade edilebilir. XVII. Yüzyılda doğudan batıya gerçekleşen göç hareketleri sonucunda, günümüzde mahalle statüsünde olan Koçyazı, Meşelik, Sülüklü ve Saray köyleri kurulmuştur. Ayrıca, yaklaşık 1870 yılında Antep, İslahiye, Antalya ve Beyşehir yörelerinden gelen Sarıkeçili Yörükleri göçebeliği terk ederek yerleşik hayata geçmiş ve Kargalı, Sıram, Ayrıtepe, Sevinç ile Cebrail köylerini kurmuştur. Bunların yanı sıra, Bulgaristan’dan göç eden muhacirlerin de Yunak’a yerleştirildiği bilinmektedir. Dolayısıyla bölgede farklı etnik kökenlere sahip toplulukların yerleşmesi, Yunak’ın kültürel çeşitliliğinin temelini oluşturmuştur.

İlçeye daha çok tarım ve ticaret amaçlı yapılan seyahatler söz konusu olmakta ve mevcut konaklama hizmetleri de bu doğrultuda şekillenmektedir. Konaklama olanakları bakımından sınırlı imkânlara sahip olan Yunak’ta bir öğretmenevi (28 oda ve 52 yatak kapasiteli) ve bir basit konaklama belgeli otel bulunmaktadır. İlçede mutfak kültürü ise büyük ölçüde et ve hamur işi temelli olup, geleneksel yöntemlerle hazırlanan yemekler günlük yaşamda önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle “etli ekmek” ve “tandır kebabı” bölgenin tarihsel tarım ve hayvancılık faaliyetleriyle doğrudan ilişkilidir. İlçede kursir (erişteli bir yemek), evde fermente edilerek hazırlanan tarhana çorbası ve sızgıt (kendi yağıyla kavrulan et) gibi lezzetler ön plandadır. Unlu mamuller arasında, yaz ve sonbahar aylarında hazırlanan ev yapımı erişte ile yaygın olarak yapılan ince yufka ekmek; özellikle kadınlar arasında emek ve dayanışma temelinde şekillenen kış hazırlıkları kapsamında değerlendirilebilir.

Yunak ilçesindeki eğitim kurumlarının sayısı ve çeşitliliği ise bölgedeki eğitim faaliyetlerinin kapsamını göstermektedir. İlçe genelinde 21 ilkokul, 10 ortaokul ve altı lise olmak üzere toplam 37 örgün eğitim kurumu hizmet vermektedir. Okullar hem ilçe merkezinde hem de kırsal mahallelerde dağılmış şekilde hizmet verirken, merkez dışındaki öğrencilerin eğitime erişimini sağlamak amacıyla taşımalı eğitim uygulamaları aktif olarak sürdürülmektedir. Ayrıca ilçede faaliyet gösteren Halk Eğitim Merkezi, mesleki ve bireysel gelişim kursları ile yaygın eğitimi desteklemektedir. Yunak’ta yer alan Selçuk Üniversitesi Yunak Meslek Yüksekokulu ise, 2016 yılında eğitim-öğretime başlamıştır. 

Yunak ilçesi, ulaşım açısından özellikle karayolu bağlantılarıyla ön plana çıkmaktadır. İlçe, Konya şehir merkezine yaklaşık 160 kilometre mesafede bulunmakta olup, bu mesafe karayolu ile ortalama iki saatlik bir sürede kat edilebilmektedir. Yunak, aynı zamanda komşu illere olan konumu itibariyle stratejik bir geçiş noktası olma özelliği taşımaktadır. İlçenin Afyonkarahisar’a uzaklığı yaklaşık 120 kilometre, Ankara’ya uzaklığı yaklaşık 190 kilometre, Eskişehir’e olan uzaklığı ise yaklaşık 180 kilometredir. Yunak ilçesinden Konya, Ankara ve Eskişehir’e karayolu ile ulaşımı sağlayan düzenli günlük otobüs seferleri bulunmaktadır. Ayrıca, yaklaşık 59 kilometre mesafede bulunan Akşehir Tren İstasyonu, demiryolu ulaşımını tercih edenler için alternatif bir seçenek sunmaktadır.

Tüm bu yönleriyle Yunak ilçesi, sahip olduğu sosyo-kültürel yapısı, ekonomik faaliyetleri ve tarihsel geçmişiyle hem bölgesel kalkınma süreçlerinde önemli bir yer tutmakta hem de taşra yerleşimlerinin dinamiklerini anlamada bir örnek teşkil etmektedir.