Asıl ismi Ebû Bekr veya Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Hakem el-Gazâl el-Bekrî el-Ceyyânî el-Endelusî olan Yahya b. Hakem, Endülüs’ün Ceyyân kendinden Arap kabilesi Bekr b. Vâil’e mensup olduğu için kaynaklarda el-Bekrî olarak da yer almaktadır. Emevilerin Endülüs’teki ilk emiri olan Abdurrahman ed-Dâhil döneminde 156/773 yılında doğdu ve 94 yaşında 250/867 yılında Emir Muhammed döneminde vefat etti. Gençliğinde ince bedenli ve yakışıklı oluşu, yaşlılığında yüzünün güzelliği nedeniyle el-Gazâl (ceylan) denildi. Kaynaklar el-Gazal’in, Endülüs’ün Mervâni emirlerden I. Abdurrahman, I. Hişam, I. El-Hakem, II. Abdurrahman ve I. Muhammed ile çağdaş olduğunu belirtmektedirler. Yahya bin el-Hakem’in yıldızının en parlak olduğu dönem II. Abdurrahman dönemi oldu. Özellikle şiirde gösterdiği hüner ve şiir söylemekteki üslubu Emir II. Abdurrahman’ı çok etkiledi ve onu en gözde şairi yaptı. Şairliğin yanı sıra Yahya bin Hakem’in keskin zekâsı ve kurnazlığı emirin gözünden kaçmadı. Bu özellikleri Yahya bin Hakem’in diplomatik bir göreve getirilmesinde oldukça etkili oldu.

Emir tarafından biri Konstantinopolis’e ve diğeri Normanlara olmak üzere iki sefaret gerçekleştirmesi istendi. Böylelikle Yahya b. Hakem Konstantinopolis’e giden ilk Müslüman seyyah olarak kaynaklara adını yazdırdı. Şairin hayatındaki en büyük gelişmelerden biri budur denilebilir. Üstün nitelikleri ve vasıflarıyla Kostantîniyye’deki Bizans sarayında da takdir toplayan Yahyâ el-Gazâl, burada Bizans İmparatoru Theophilos (829-842), eşi İmparatoriçe Theodora (ö. 867’den sonra) ve oğulları Prens III. Mikhâil (842-867) ile dostluk tesis etmeyi başardı ve; imparator ve eşinin dostluğuna mazhar oldu. İmparatoriçe Bizans’ta kalmasını teklif etti ancak Yahya bin Hakem teklifi kabul etmeyerek Kurtuba’ya döndü. II. Abdurrahman döneminde saraya davet edilen doğulu Ziryâb isimli şairle aralarında yaşanan, kıskançlığa bağlı tatsız bir hadise nedeniyle II. Abdurrahman’ın gözünden düştü ve Kurtuba’dan ayrılarak Bağdat’a gitti. Ancak buraya alışamadı ve bir müddet sonra Endülüs’e tekrar döndü. İbn Dihye (ö. 633/1235), el-Mutrib adlı eserinde, şairin elçi olarak Vikinglerin ülkesine gitmesinden söz etmektedir.

Yahya bin Hakem’in bilinen eseri Divan’ıdır. El-Humeydî, onun nazmettiği şiirlerin çok olduğunu ve Habîb b. Ahmed eş-Şataceyrî (ö. 430/1038) tarafından derlendiğini belirtmektedir. Eş-Şataceyrî’nin derlediği söz konusu Divan, Endülüs kültürüne ait olup kaybolan diğer eserler gibi günümüze ulaşamadı. Dolayısıyla sadece kaynaklarda dağınık bir halde duran parçalar, Endülüslü bu büyük şairin şiirlerinden geriye kaldı. Seyahatname türünde günümüze ulaşan eseri bulunmamaktadır. Ancak onun yaptığı geziler hakkında ayrıntılı bilgiler çeşitli kitapların içinde parça parça bulunmaktadır.