XVII. Yüzyıl Avrupasında Türk İmajı Sergisi
Etkinlik Sergi
(İstanbul, 13 Temmuz – 9 Ekim 2005)
-
2020
Anayurtları Orta Asya’daki Altay ve Tanrı Dağları arasındaki steplerden batıya doğru göçeden Türk boyları 1071’de Anadolu’ya girdiler, önce beyikler, sonra imparatorluklar kurdular. 1299’da bağımsız bir devlet niteliği kazanan Osmanlı İmparatorluğu, Doğu ve Batı olarak ikiye bölünmüş durumda olan Doğu Roma İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul’u 1453’te fethederek imparatorluğu yıkmış ve Yeni Çağ’ın başlamasına sebep olmuştur. Gücünün doruğunda olduğu XVII. yüzyılda, batıda Cebelitarık Boğazı ve Fas kıyıları, doğuda Hazar Denizi ve Basra Körfezi’ne, kuzeyde Avusturya, Macaristan ve Ukrayna’nın bir bölümüne ve güneyde Sudan, Eritre ve Somali ve Yemen’e uzanmış, üç büyük kıtada da topraklar edindi. Aynı yıllarda Asya kıtasından Ural Dağları ve Nehri ile Hazar Denizi ve Kafkas Dağlarıyla ayrılan Avrupa’da ise, yeni coğrafyalara keşfe çıkılmış, icatlar ve bilimsel gelişmeler yaşanmıştır. Endüstri Devrimi, Fransız Devrimi ve Aydınlanma Çağı gibi Avrupa medeniyet ve kültürünü oluşturacak olan gelişmeler bu yüzyılları takip eden XVIII. ve XIX. yüzyıllarda gerçekleşecektir.
XVI. ve XVII. yüzyıllar Avrupa medeniyeti için keşifler çağı oldu. Ticaret yolları, diplomatik ilişkiler, batılı gezginler ve savaş aracılığıyla Avrupa’da kalan bilgi, deneyim ve her türlü obje Avrupalıların zihinlerinde bir Türk imajı oluşmasına neden oldu, Avrupa’daki yaşamı etkiledi ve her türlü sanatsal ifadeye yansıdı. Böylesine büyümekte olan bir imparatorluk ve tanıdık olmayan kültürü, Avrupa’da büyük bir korku ve bilinmeyene karşı merak uyandırdı. Oysa ki, yine aynı yüzyıllarda Avrupa’ya tehdit olabilecek büyüklükteki tek askeri güç, yine bu ürün ve sanatların kaynağı olan, egzotik ve gizemli Osmanlı İmparatorluğu oldu.
Turquerie, XVI. ve XVIII. yüzyıl Avrupası’nda görülmüş olan Türk sanat ve kültürü modasına verilen isim oldu. İlgi gören Türk malı ürün ve sanatlar müzik, müzikal enstrümanlar, tekstil, el işleri, mimari ve dekorasyon oldu. Böylece Avrupalı ülkeler ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki diplomatik ilişkiler gelişmiş, ticaret yollarının kullanımı arttı. Avrupa sanat dili ile işlenmiş Türk malı ürün ve sanatlar yaygınlaştıkça, XIX. yüzyılda Oryantalizm olarak adlandırılan diğer bir sanat akımına dönüşecektir.
Sergi, Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi’nin genişletilip dönüştürülen yeni bölümünde gerçekleştirildi. Slovenya başta olmak üzere Orta Avrupa müzeleri ile İngiltere ve Türkiye’deki özel kolaksiyonlardan derlenen 92 eser izleyici ile buluştu. Serginin amacı Osmanlı – Avrupa ilişkilerini, siyasi olayların sanata yansıyan izdüşümünü irdelemek olarak ifade edildi.
Sergide dönemin üslubunda, büyük ölçekli, tuval üzeri yağlıboya portre, panaroma ve gravürler yer aldı. Sanatçıları arasında Venedikli, Avusturyalı ve İstiryalı ressamların bulunduğu Türk ve Osmanlı kıyafetleri içerisindeki sivil, asker ve kadın portreleri, Türk ve Osmanlı oda ve mekanlarındaki yine Türk ve Osmanlı kıyafetleri içerisindeki sivil, asker ve kadın figürleri, İstanbul şehri, boğazı, doğası ve egzotik manzaraları, Türk ve Osmanlı başlık ve aksesuarları, Türk ve Osmanlı silah takım, kask ve zırhları, Türk ve Osmanlı porselen, cam, metal işleri, Türk ve Osmanlı meyve, yemiş, şerbet, kahve ve tatlıları ile çiçekleri, Türk ve Osmanlı mobilya, halı, kilim ve motifli tekstilleri ile Türklerin en eski dostu at, ok, yay, eyer takımları, Türk ve Osmanlı gelenek, görenek ve yaşayış biçimleri ile evcil hayvanlarının yer aldığı farklı teknik ve malzeme ile üretilmiş eserler sergide izleyici ile buluştu. Eserler arasında Türk ve Osmanlı dünyasını aslı gibi yansıtan sanatçıların yanı sıra, hayali unsurlar kullanan sanatçılar da bulunmaktadır.
Yararlanılan Kaynaklar
Avcıoğlu, N. (2017). Turquerie and the Politics of Representation, 1728-1876. Farnham: Ashgate; Dávid, G. ve Fodor ve P. (Editörler). (2000). Ottomans, Hungarians, and Habsburgs in Central Europe: The Military Confines in the Era of Ottoman Conquest. Leiden: Brill; Neuman, C.K., Stepanek, P., Yerasimos, S., Renda, G., Gardina, E., Grothaus, M. ve Vidmar, P. (2005). 17.Yüzyıl Avrupasında Türk İmajı. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi Yayınları; Rietbergen, P. (2005). Europe: A Cultural History, New York: Taylor and Francis; https://www.sakipsabancimuzesi.org/tr/sayfa/sergiler/17-yuzyil-avrupasinda-turk-imaji, (Erişim tarihi: 01.08.2020).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Neuman, C. K., Stepanek, P., Yerasimos, S., Renda, G., Gardina, E., Grothaus, M. ve Vidmar ve P. (2005). 17. Yüzyıl Avrupasında Türk İmajı. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi Yayınları.