İstanbul’da doğdu (1840). İngiliz tarihçidir. XIX. yüzyıl başlarında İstanbul’a gelen babası, sarayda doktor olarak görev yaptı. Malta Protestan Koleji’ndeki eğitiminden sonra İskoçya’daki Blair Lodge Akademisine devam etti. 1861 yılında Edinburg Üniversitesinde lisans eğitimini, 1862’de ise aynı üniversitede yüksek lisans eğitimini tamamladı. Edinburg’daki New College’da ilahiyat eğitimi aldıktan sonra Cenova İskoç Kilisesi’nde ve İstanbul’daki Beyoğlu Kilisesi’nde bir süre rahiplik yaptı. 1879 yılında zengin bir bankacının kızı olan Cora Welch ile evlendi. Cora Welch’in 1892’de bir deniz kazasında hayatını kaybetmesinden sonra ikinci evliliğini 1895’de Edinburgh’ta F. Elizabeth Hope Mackenzie (1870-1929) ile yaptı ve bu evliliğinden üç çocuğu oldu. 1879-1915 yılları arasında İstanbul Robert Koleji’nde tarih profesörü olarak görev yaptı. Bu görevi sırasında İstanbul’daki Bizans eserlerine karşı ilgi duymaya başladı ve saha araştırmaları yaptı.

Alexander van Millingen, İstanbul’un Bizans dönemi tarihi, mimarisi ve anıtları üzerine yaptığı araştırmalar ve kaleme aldığı kitaplarla tanındı. Latince ve antik Yunanca da dâhil olmak üzere pek çok dilin yardımıyla kendi çalışma alanı olan Bizans İstanbul’uyla ilgili tüm orijinal kaynaklara ulaşabildi. İstanbul’un Bizans dönemi hakkında bugün hâlâ önemini koruyan üç farklı kitap kaleme aldı. Van Millingen, Byzantine Constantinople, The Walls of the City and Adjoining Historical Sites, (London, 1899) adlı ilk eserinde İstanbul’un etrafını çeviren surları ele aldı. Bu kitap o güne kadar İstanbul surları üzerine yapılan en kapsamlı eserdir. Kenti çevreleyen surların geçirdiği evreler, kentin dışarıya açılan kapıları ve limanları hakkında oldukça detaylı bilgiler içeren eser, içerisindeki çizimler, krokiler ve fotoğraflarla toplam XI + 361 sayfadan oluşmaktadır. Eserin basımının üzerinden bir asırdan fazla zaman geçmesine rağmen, bu süreçte surlarda oluşan büyük tahribatlar nedeniyle kaynak eser olarak önemi her geçen gün artmaktadır.

Van Millingen’in Constantinople (London, 1906) adlı eseri genel okuyucuya yönelik yazılan bir kitaptı. Kitapta İstanbul’un tarihçesi, mimari eserleri ve yazarın yaşadığı dönemdeki genel görünümü tasvir edildi. IX + 282 sayfadan oluşan kitabın içerisinde ressam Warwick Goble tarafından yapılan 63 adet suluboya resim bulunmaktadır. Resimlerde İstanbul’daki tarihi eserler, sıradan insanların günlük yaşamlarına dair kesitler, esnaflar, dükkânlar ve sokaklardan kareler, kadınlar, evler vb. ayrıntılara yer verilmektedir. Toplam 13 bölümden oluşan eserde, şehrin Roma ve Bizans dönemi tarihçesi ve eserlerine ağırlık verildi. Yazar, kitabın üç bölümünde şehir surlarını, iki bölümünde şehirdeki Bizans kiliselerini, dervişleri ve dini hayatı, son bölümde ise Türk kadınını ele aldı. Van Millingen’in bu kitabı Türkiye’de Konstantinopolis: İstanbul (İstanbul, 2003) adıyla Aykut Gürçağlar’ın çevirisiyle Alkım Yayınevi tarafından yayımlandı.

Van Millingen, Byzantine Churches in Constantinople adlı üçüncü eserinde Bizans döneminden kalan ve sonradan cami ya da mescide dönüştürülmüş İstanbul kiliselerini ele aldı. Mimar Ramsay Traquaire’nin yardımıyla hazırladığı bu geniş kapsamlı eserini 1912 yılında Londra’da yayımladı. Metin bakımından oldukça kapsamlı olan ve XXLX + 352 sayfadan oluşan bu kitapta İstanbul’un küçük kiliseleri dahi yer aldı. Eserde toplam 22 adet kilise ayrı ayrı ve detaylı olarak incelendi. Kullanılan plan ve rölövelerin kalitesi çok yetersiz olmakla birlikte, özellikle kitap içerisinde yer alan eski fotoğraflar nedeniyle bu eser günümüzde hâlâ önemli bir başvuru kaynağı olarak kabul edilmektedir.

15. 09. 1915 tarihinde 75 yaşında İngiltere’de, Kent şehrinde vefat eden Alexander van Millingen vasiyetiyle tüm kitaplarını Robert Koleji’ne bağışladı. Van Millingen’in bağışlarıyla kurulan ve daha sonra Boğaziçi Üniversitesi Yakın Doğu Koleksiyonu’nun temelini oluşturan kütüphane, onun anısını yaşatmak amacıyla The Van Millingen Library olarak adlandırıldı.