Uluslararası Havalimanı

TERMİNAL, HAVALİMANI VE LİMAN Havalimanı

Uluslararası havalimanlarının en önemli özellikleri uluslararası hava trafiğine açık olmaları iken, bu özellik beraberinde farklı hizmet gerekliliklerini getirmektedir. Küresel boyutta dünyadaki tüm yolculara hizmet verilen bu alanlarda hizmet standardını sağlamak için Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) ve  Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü’nün (ICAO) belirlemiş olduğu politikalar izlenmektedir. Bununla birlikte  Uluslararası Havalimanları Birliği (ACI) ise kar amacı gütmeden havalimanlarını temsil edip, uluslararası örgütlerle iş birliği içerisinde havalimanları hizmet kalitesini ve standartlarını geliştirmek için çalışmaktadır. Bu örgütlerin belirlemiş olduğu standartlar ülkelerin yerel yönetimlerinde sorumlu birimler tarafından uygulamaya konulmakta ve denetlenmektedir. Türkiye’de havalimanlarında bu standartların sağlanması Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ve Devlet Hava Meydaları İşletmesi’inin sorumluluğundadır.

Uluslararası hava trafiğine açık olan havalimanları genellikle yapı olarak iç ve dış hatlar olarak ayrılmakta ve havalimanının büyüklüğüne göre çeşitlenmektedir. Uluslararası alana bir çıkış kapısı olan bu havalimanlarında iç ve dış hatlar terminali, (Terminal 1,2.., Terminal a, b.. şeklinde de ifade edilebilir.) gümrük ofisleri, güvenlik noktaları, duty free, bekleme salonları, araç park alanları, otel, bankalar, döviz büroları, yeme içme alanları, araç kiralama ofisleri, seyahat hizmetleri vb. çeşitli hizmetler sunulmaktadır. Uluslararası havalimanlarının bölgenin uçuş, yolcu, yük ve kargo taşıma talebine karşılık verebilmesi sürdürülebilir hava taşımacılığı açısından önemlidir. Uluslararası havalimanlarında talebi karşılayacak pist, apron, taksi yolu, kule hizmeti, yolcu terminali gibi bir çok faktörün gözönünde bulundurulması gereklidir.

Havayolunu tercih eden yolcu sayısındaki artış havalimanlarında yolcu hizmetlerine olan talebi de arttırmaktadır. Havayolu şirketinden hizmet satın alan yolcular dolaylı yoldan havalimanı ve yer hizmeti işletmecilerinden de hizmet talep etmektedir. Bu nedenle uluslararası havalimanlarında gelişmiş havalimanı / yer hizmetleri işletmeciliğinde yolcu seyahatini basitleştirmeye yönelik uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadır. Günümüzde insanların uzun saatler uçuş beklemeleri kabul edilemez bir hale gelmişken, havalimanında geçirilen boş zamanın değerlendirilebilmesi için yolculara çeşitli olanaklar sunulmaya çalışılmaktadır. Gelişmiş uluslararası havalimanlarında yolcu bekleme alanlarında oturma, çalışma ve uyuma alanları, internet hizmetleri ve diğer eğlence hizmetlerinin yanı sıra oyun salonları, kütüphane, müze vb. imkanlar da sunulmaktadır.

Uluslararası havalimanın genellikle kara, deniz ve havayolu ulaşım modelleri için aktarma noktası olması beklenmektedir. Bu nedenle havalimanı ile şehir merkezi / şehirler arası ulaştırma alt yapısının gelişmesi, yolcu, yük ve kargonun havalimanına ulaşımının birkaç farklı yöntem ile sağlanabilmesi oldukça önemlidir. Yolcu, yük ve kargonun havalimanına ulaştıktan sonra güvenlik kontrolllerinden geçişi, yolcunun check-in, bagaj ve boarding hizmetlerini sorunsuz alması gerekmektedir. Özellikle uluslararası yolcu profiline hizmet veren bu havalimanlarında çok çeşitli ülke prosedürleri çerçevesinde standart bir kontrol sağlanmaya çalışılması bu durumu daha da kritik hale getirmektedir. Ayrıca bu havalimanlarında yolcu trafiğinin yüksek olması nedeniyle bekleme noktalarında minimum süre harcanması, pist başı bekleme süresinin minimum tutulması, program koordinasyonunun iyi sağlanması ve slot uygulamalarının düzenli işletilmesi oldukça kritiktir. Havalimanında bir uçuş operasyon başarısının havalimanındaki diğer operasyonu ve karşı havalimanındaki operasyonu etkilemesi göz önünde bulundurulduğunda tüm paydaşların koordineli çalışması ve her birimin yükümlülüklerini eksiksik yerine getirmesi gerekmektedir.

Referanslar

Airports Council International (2009). Facilitation and airport services. ACI Policy and Recommended Practices Handbook (Yedinci baskı). Airports Council International; Airports Council International (2024). Airport Capacity. ACI EUROPE-Airport Capacity Position Paper. https://www.aci-europe.org/downloads/content/ACI%20EUROPE%20POSITION%20PAPER%20-%20AIRPORT%20CAPACITY.pdf. (Erişim tarihi: 15.08.2025); İstanbul Airport. (t.y.). Discover. https://www.istairport.com/en/services/discover/, (Erişim tarihi: 15.08.2025); Kellerman, A. (2008). International Airports: Passengers in an Environment of ‘Authorities’, Mobilities, 3(1): 161-178. DOI: 10.1080/17450100701797406; Mohamed, M. M. (2021). The effect of airport atmospheric features on passengers’s behavioral intention at Abeid Aman Karume International Airport (AAKIA) Zanzibar (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi; Pegasus. (t.y.). Uluslararası Havalimanı. https://www.flypgs.com/seyahat-sozlugu/uluslararasi-havalimani, (Erişim tarihi: 15.08.2025); Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. (2010). Havaalanlarında Kapasite Kriterleri. Ankara: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayınları.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Uluslararası Havalimanları Konseyi Web Sitesi: https://aci.aero/

Sanal Gezinti / İnternet Adresi

https://www.istanbulairport360.com/

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: