Dünyada ve Türkiye’de turizm istatistikleri, turizm hareketlerine katılan yerli ve yabancı ziyaretçi bilgileri çeşitli değişkinlere göre sayısallaşması ile derlenmektedir. Türkiye’de turizm istatistiklerinin derlenmesi ve niteliğinin artırılması konuları ilk kez 1953 yılında toplanan Üçüncü Turizm Danışma Toplantısı’nda gündeme geldi. Turizm İstatistiklerinin derlenmesi ve yayımlanması ile ilgili ilk yasal düzenleme ise 6086 sayılı Turizm Endüstrisini Teşvik Kanunu’nun 32. maddesinde yer aldı ve Türkiye’de turizm istatistiklerinin derlenmesi ve yayımlanması görevi İstatistik Umum Müdürlüğü tarafından yerine getirileceği bilgisine yer verildi. 1962 yılında yürürlüğe giren 53 sayılı Devlet İstatistik Enstitüsü’nün Görev, Yetki ve Kuruluşu Hakkında Kanun’un 18. maddesi turizm istatistiklerinin derlenmesi ve yayımlaması ile ilgili sorumluluğu Sosyal İstatistikler Dairesi Başkanlığı’na verdi. Devlet İstatistik Enstitüsü’nün adı 2005 yılında Türkiye İstatistik Kurumu olarak değiştirildi ve turizm istatistikleri derleme görevi devam etmektedir.

Yabancıların Türkiye’ye gelişleri ile ilgili ilk resmi kayıtlar 1938 yılında Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından tutulmaya başlandı. Yalnızca milli emniyet amacıyla tutulan bu kayıtlar, belli başlı sınır kapılarında Emniyet Genel Müdürlüğü personeli tarafından uygulanan kontrol fişleri ile elde edildi. Bu fişlerden elde edilen sayısal bilgiler Emniyet Genel Müdürlüğü’nün kendi amaçları için kullanıldı ve bu kayıt sistemi 1953 yılına kadar devam etti. 1953 yılından itibaren bu fişler veri işlemleri yapılarak gerekli çalışmalar tamamlandıktan sonra iade edilmek üzere İstatistik Genel Müdürlüğü’ne gönderilmeye başlandı. 1957 yılından sonra da, veri işlemlerinin kolayca yürütülebilmesi için fişler doğrudan İstatistik Genel Müdürlüğü’ne gönderilmeye başlandı. Vatandaş ve yabancı, giriş-çıkış istatistiklerinin her çeşit bilgi ihtiyacına yanıt verebilmesi ve sonuçların daha sağlıklı ve en kısa zamanda elde edilebilmesi için 1964 yılında Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı’nda, Turizm ve Tanıtma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Gümrük ve Tekel Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı temsilcileri ile toplantılar yapılarak, hudut kapılarında müşterek alınacak önlemler kararlaştırıldı ve elde edilen bilgiler yıllık olarak yayımlandı.

Türkiye’de turizm istatistiklerine ilişkin ilk kapsamlı veri, 1959 yılında, 1953-1958 dönemine ilişkin turizm istatistiklerine yer veren Devlet İstatistik Enstitüsü’nün yayımladığı bültendir. Daha sonra 1963 yılında Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yayımlanan İstatistik Yıllığı (1960-1962) başlıklı yayında, 1958-1962 yıllarına ait vatandaş ve yabancı ziyaretçilerin ülkeye giriş-çıkış verileri yer almaktadır. Devlet İstatistik Enstitüsü 1963 yılından itibaren yıllık olarak turizm istatistiklerini günümüze kadar derlemekte ve yayımlamaktadır.

Devlet İstatistik Enstitüsü ve 2005 yılından sonra da Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan istatistikler, pasaport polisi tarafından giriş-çıkış kapılarında vatandaş ve yabancı ziyaretçilere dağıtılıp doldurmaları istenilen istatistik formları pasaport denetimi anında pasaport polisi tarafından teslim alınmakta, Emniyet Genel Müdürlüğü’nce kullanılacak kısım pasaport polisinde kalmak üzere diğer parçası aylık olarak bir sonraki ayın ilk haftasında istatistik kurumuna gönderilmektedir. Bu formlar, 15 ve daha yukarı yaşlardaki kişiler için doldurulmaktadır. On beş yaşından küçükler için ayrı bir form doldurulmamakta, beraber geldiği veya gittiği kişinin formunda beraberinde gelen ve giden olarak gösterilmektedir. Bunun yanında; denizyolu ile gelen günübirlikçiler için ad ve soyadları ile ülkeleri belirtilen listeler grup yetkililerince pasaport polisine verilmekte, bu listeler de pasaport polisince istatistik kurumuna gönderilmektedir. İstatistik kurumunca gümrük kapılarında giriş-çıkış yapan yabancı ziyaretçi ve vatandaşlarca doldurulan fişlerden şu bilgiler elde edilmektedir: Gelen yabancıların; ikamet ülkesi, giriş yapısı (aylara göre), organize turla gelip gelmediği, araç türü, geliş amacı, yaş grubu, cinsiyet, kalmayı düşündüğü süre. Çıkış yapan vatandaşlardan ise; çıkış kapısı (aylara göre), gidilen ülke, daimi ikametgâhları, seyahat amacı, yaş grubu, meslek ve araç türü bilgileri derlenmektedir.

Öte yandan, Turizm ve Tanıtma Bakanlığı’nın 1963 yılında kurulmasından sonra bakanlık da turizm istatistikleri yayımlamaya başladı. Turizm ve Tanıtma Bakanlığı ilk olarak 1962 – 1965 yıllarını içeren dört yıllık verileri 1966 yılında yayımladı. Bu veriler, pasaport polisi tarafından doldurulması sağlanan istatistik formlarından elde edilen veriler olup, Devlet İstatistik Enstitüsü’nden alınan verilerden oluşmaktadır. Turizm Tanıtma Bakanlığı’nın turizm istatistikleri ile ilgili yayınları 1972 yılına kadar düzenlilik bir periyod göstermez iken, 1972 yılından itibaren yıllık olarak ve düzenli bir şekilde yayımlanmaktadır.

Turizm ve Tanıtma Bakanlığı tarafından yayımlanan istatistikler gümrük kapılarında pasaport polisi tarafından derlenmekte, Emniyet Genel Müdürlüğü’ne aylık olarak gönderilen veriler, yine aylık olarak Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından turizmle ilgili bakanlığa gönderilmektedir. Bakanlık da bu verileri aylık ve yıllık olarak Turizm İstatistikleri olarak yayımlamaktadır. Bakanlığın yayımladığı veriler şu değişkenleri içermektedir: Türkiye’ye gelen yabancıların milliyetleri, giriş ve çıkış yaptıkları kapılar, vasıta cinsleri, aylara göre veriler ile çıkış yapan vatandaşların çıkış ve giriş yaptıkları kapı bilgileri, vasıta cinsleri ve aylara göre dağılımları.

Turizmle ilgili bakanlıkların turizm gelirleri ile ilgili verileri ise 1984-1990 yılları arasında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından, 1990 yılından sonra ise, Turizm İstatistikleri kapsamında istatistik kurumunun Çıkış Yapan Ziyaretçiler Anketi sonuçlarından yararlanılarak Merkez Bankası tarafından yapılan tahminleme sonuçlarına bağlı sağlanmaktadır. Son dönemde Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan turizm istatistikleri verileri online ortamda yayımlamaktadır.

Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) ve Bakanlık tarafından yayımlanan çalışmalar, kendi aralarında verilerin derlenmesindeki yöntem bakımından farklılaşmaktadır. TÜİK verileri, gümrük kapılarında uygulanan anketler ile derlenirken ve ziyaretçilerin ülkeye giriş ve çıkışlarında farklı sorularla; geliş amacı, kalış süresi, beraberindeki kişi sayısı, geliş şekli (münferit, tur), gidilen yerler vb. gibi sorularla ayrıntılı bilgiler derlenirken, Bakanlığın yayımladığı istatistikler ise yalnızca gümrük kapılarına, aylara, ulaşım araçlarına ve milliyetlere göre dağılımlarını içermektedir.