"Türkiye Günlüğü" Başlıklı Seyahatname

Seyyah ve Seyahatname Seyahatname

Alman Protestan Dinbilimci ve vaiz Stephan Gerlach Tübingen Üniversitesi’nde İlahiyat alanında doktorasını verip, İlahiyat doktoru unvanını aldı. 1573 yılında Avusturya elçisi David Ungnad ile birlikte Roma İmparatoru I. Maximilian ve Türk Hükümdarı II. Selim arasında imzalanan barış antlaşmasını yenilemek üzere sefaret heyetinin vaizi olarak İstanbul’a geldi, burada beş yıl kaldı. Bu süre içinde günlük halinde tutmuş olduğu notları, torunu Samuel Gerlach tarafından düzenlendi ve 1674 yılında deß Aeltern Tage-Buch der von zween glorwürdigsten römischen Kaysern, Maximiliano und Rudolpho, beyderseits den Andern dieses Nahmens an die ottomanische Pforte zu Constantinopel abgefertigten und durch den Wohlgebornen Herrn Hn. David Ungnad, Freiherrn zu Sonnegk und Preyburg (…) mit würcklicher Erhalt- und Verlängerung des Friedens zwischen dem Ottomannischen und Römischen Kayserthum und demselben angehörigen Landen und Königreichen glücklichst-vollbrachter Gesandtschafft başlığı ile Frankfurt’ta basıldı. Bu eser 2006 yılında Türkiye Günlüğü başlığı ile iki cilt halinde Kemal Baydilli editörlüğünde Türkis Noyan tarafından Türkçe’ye kazandırıldı. Gerlach’ın tutmuş olduğu günlükte Ortodoks kilisesi ve inanç dünyasıyla ilgili bilgiler gibi elçilik heyeti içinde ve elçinin yakınında bulunması nedeniyle XVI. yüzyıl Osmanlı-Türk dünyasının özellikle siyasi yaşam ve gelişmelerine dair belge niteliğini taşıyan birinci elden kayıtlar yer almaktadır. Latince olarak kaleme alınmış resmî mektuplar ve özel yazışmalar bulunmakta ayrıca İstanbul’da yaşayan Müslüman ve özellikle Gayrimüslim halkın gündelik yaşamıyla ve şehrin kentsel özelliğiyle ilgili pek çok bilgi içermektedir. Örneğin; kitapta Atmeydanı’ndaki eğlenceler, yabancı heyetlerin karşılanışı, Ramazan davetleri, cenaze alayları, düğünler ve pazarlar hakkında bilgiler verilmektedir. Gerlach, dönemin Osmanlı yöneticileri ile yakın temas içerisinde olduğundan padişah, hanedan ve paşalar hakkındaki gözlemlerine eserinde sıkça yer vermektedir. Güncesinin sonuna ise son söz olarak “Türkiye Güncesi burada sona eriyor Allah da Türk Devletini sona erdirsin!” sözlerini ekledi. İstanbul’dan dönüşünde ise Tübingen Üniversitesinde Profesör olarak hayatına devam etti.

Yararlanılan Kaynaklar

Erginer, A. Ç. (2017). Divan Edebiyatında Sosyal Hayat Çalışmalarına Önemli Bir Kaynak Serisi: Kitap Yayınevi’nin “Sahaftan Seçmeler” Dizisi, Journal of Ottoman Legacy Studies (JOLS), 4(8): 1-15; Gerlach, S. (2007). Türkiye Günlüğü 1573-1576, 1. Cilt, (Editör K. Beydilli, Çev. T. Noyan). İstanbul: Kitap Yayınevi.; Gerlach, S. (2007). Türkiye Günlüğü: 1577-1578, 2. Cilt, (Editör K. Beydilli, Çev. T. Noyan). İstanbul: Kitap Yayınevi.