Türkiye Denizcilik İşletmeleri Tarih ve Sanat Merkezi Müzesi
Müze Sanayi Müzesi Endüstri Müzesi Ulaştırma İşletmeciliği Denizyolu Yolcu Taşımacılığı
(İstanbul, 1995 - )
Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş., ilk adımlarının Osmanlı Devleti’nde özerk bir yapı olarak 1843 yılında kurulan Fevaid-i Osmaniye ile atıldığı, Türk deniz taşımacılığının yolcu ve yük taşıma, gemi inşa, limancılık ve gemi kurtarma alanlarında hizmet veren en eski kurumudur. Şirket tarihte farklı isim ve işletmeler altında denizyollarında hizmet vererek 2010 yılı itibariyle özelleştirme kapsamında Ulaştırma Bakanlığı’na devredildi. Şirketin genel merkezi, aynı zamanda sanat merkezi ve müzenin de yer aldığı İstanbul’un Karaköy semtinde, Rıhtım Kemankeş Caddesi’nde bulunan tarihi binadadır.
Türkiye Denizcilik İşletmeleri Tarih ve Sanat Merkezi Müzesi, 06.11.1995 tarihinde Türkiye Denizcilik İşletmeleri Genel Müdürlüğü binasında açıldı. Daha önce Yapı ve Kredi Bankası Galatasaray Sanat Merkezi’nde ve yüzer sergiye dönüştürülen Kalender Gemisi’nde şirkete ait eserler ve objeler sergilenmişti. Bu sergilerin büyük ilgi görmesi üzerine, şirket yönetimi tarafından bu tarihi eser ve objelerin daimi olarak sergilenmesi için bir sanat galerisi açılması yönünde karar alındı. Karaköy Galata Yolcu Salonu’nun birinci katında 1982 yılında açılan sanat galerisinde, şirketin sahip olduğu gemilerin fotoğrafları, Atatürk’ün seyahat ettiği gemilerin şeref defterine yazdığı yazılar, Etrüsk, Samsun ve Ankara Gemileri’nden alınan çeşitli seyir cihazları, Bandırma, Sus, Tırhan ve Basra Gemileri’nin maketleri, Gülcemal Gemisi’nden alınan piyano, Atatürk’ün tavla oynadığı masa ve sandalye, ahşap tavan bordürleri ile Osmanlı Devleti’nin son dönemi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk dönemi ressamlarından Diyarbakırlı Tahsin’e ait tablolar sergilendi. 1991 yılında ise galeride kurum gemilerine ait gemi maketleri ve seyir cihazları, 1900 - 1930 yılları arasında İstanbul’dan çeşitli görüntülerini resmetmiş olan Diyarbakırlı Tahsin, Cahit Derman, Nazlı Ecevit gibi ressamlara ait 20 adet resim sergilendi. Bu sergilerin de büyük ilgi görmesi ve görsel-yazılı basında yer alması sonucunda şirket yönetimi tarafından sanat merkezi ve müze açılması yönünde karar alındı. Türkiye Denizcilik İşletmeleri Tarih ve Sanat Merkezi Müzesi 06. 11. 1995 tarihinde Jandarma Genel Komutanı Korgeneral Şahap Yardımoğlu, Türkiye Denizcilik İşletmeleri Yönetim Kurulu Başkanı Yılmaz Ulusoy, Genel Müdür Kenan Öner, işadamları Sakıp Sabancı ve Rahmi Koç’un katılımlarıyla açıldı, Karaköy Rıhtımı’na yanaşan İskenderun gemisi de programa eşlik etti. Tarih Sanat Merkezi ve Müze’de İbrahim Çallı, Diyarbakırlı Tahsin, Ayatullah Sümen, Fikret Otyam, İzzet Kenzler, Hüseyin Cahit Derman, Sami Lim, Cevat Dereli, Nazlı Ecevit ve Ressam Salih gibi ressamların tabloları, Ankara Gemisi’nden alınan Cennetteki Melekler adlı Rönesans tablosu, çeşitli gemilerden çıkan seyir cihazları, Ankara ve Atatürk’ü Samsun’a götüren Bandırma gemilerinin dümenleri, çeşitli tahlisiye aletleri, telefonlar, daktilo ve hesap makineleri, Ankara, Samsun, Sus, Güzelhisar, Tarsus, Maltepe ve İskenderun Gemileri’nin maketleri, Türkiye Denizcilik İşletmeleri’ne ait gemilerde kullanılan mutfak eşyaları, porselen takımlar, gümüş servis takımları, kristal bardak takımları, Akdeniz ve Gülcemal Gemileri’ne ait piyanolar sergilenmekteydi.
Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş.’nin 2006 yılında özelleştirme kapsamına alınması ve 2010 yılı itibariyle Ulaştırma Bakanlığı’na devredilmesiyle, şirkete ait Türkiye Denizcilik İşletmeleri Tarih ve Sanat Merkezi Müzesi’nde yer alan toplam 507 parça eser Kültür Bakanlığı aracılığıyla 274 parça eser ve obje Deniz Kuvvetleri Komutanlığı İstanbul Deniz Müzesi Komutanlığı’na, 138 parça eser ve obje Türk ve İslam Eserleri Müzesi Müdürlüğü’ne, 95 parça eser ve obje Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’ne 2011 tarihi itibariyle teslim edildi.
Referanslar
Bozoğlu, A. ile görüşme 15.08.2020 tarihinde yapılan görüşme. (Görüşen: Y. Nemlioğlu Koca); https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44032/istanbul-denizcilik-isletmeleri-as-tarih-ve-sanat-merke-.html, (Erişim tarihi: 16.08.2020); https://www.tdi.gov.tr/tarihce/, (Erişim tarihi: 16.08.2020).