Turizm Paydaşları

Kavram Ekonomi

Paydaş kavramı, Ekonomik Teoriye dayandırılmaktadır. Adam Smith’in 1759’da The Theory of Moral Sentiments ve 1776’da The Wealth of Nations adlı eserlerinde belirttiği üzere, Ekonomik Teorinin temelinde, karşılıklı fayda yer almaktadır. Dahası işletmeler, açık bir sistemin içinde yer almakta ve ekonomik faydaların yanında etik faydaları da gözettiklerinde ancak etkin çalışmış kabul edilmektedir. Kavram, 1964 yılında Freeeman’ın Stratejik Yönetim: Paydaş Yaklaşımı adlı kitabında kullanıldıktan sonra yaygınlaşmaya başladı. Sonrasında, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Kurumsal Yönetişim gibi alanlarda kullanılmış, Pay Sahipleri Teorisi ve Paydaş Teorisi gibi birçok teorinin, yaklaşımın ve terminolojinin gelişmesiyle, üzerinde daha çok araştırma yapılan ve uygulanan bir kavram haline geldi.

Paydaş kavramına göre, örgütler iç ve dış çevrelerine karşı sorumludurlar. Ancak bu sorumluluk alanlarının tamamının her sistem içinde net belirlenmesinin zor olduğu belirtilmektedir. Bunun nedeni olarak, gerçekleştirilen faaliyetlerin, mikro ve makro düzeyde ne gibi etkilerinin olduğunun belirlenmesinin kolay olmadığı gösterilmektedir. Öte yandan genel olarak ifade edilen sorumluluk alanları arasında; çalışanlara, hissedarlara, müşterilere, doğaya, çevreye, devlete, tedarikçilere, rakiplere ve topluma karşı sorumluluklar yer almaktadır.

Turizm sektöründe de hangi paydaşların yer aldığının belirlenmesi için bazı araştırmalar yapılmaktadır. Bu araştırmaların temeli, Freeman’ın 1984 yılında yayınladığı kitaba dayanmaktadır. Buna göre, turizm planlanmasında yer alan paydaşlar; hükümet, yerel işletmeler, sakinler, aktivistler, turistler, ulusal işletme zincirleri, rakipler, çalışanlar olarak sıralanmaktadır. Buna ilaveten kırsal turizm alanında rol alabilecek paydaşlar; yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve diğer kuruluşlar olarak sıralanmaktadır. Yerel Yönetimler kolunda ise, kaymakamlıklar, valilikler, belediyeler, il özel idareleri, mahalli idare birlikleri ile muhtarlıklar gibi kurumlar yer almaktadır. Turizm paydaşları ve bu paydaşların üstlendiği rol, tüm turizm sisteminin performansını etkileyebilmektedir. Bunun nedeni, paydaşların, destinasyon ve turist pazarları arasında bir köprü olarak görülmesidir.

Yararlanılan Kaynaklar

Ertuğrul, F. (2008). Paydaş Teorisi ve İşletmelerin Paydaşları ile İlişkilerinin Yönetimi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31: 199-223; Freeman, R. E. (1984). Strategic Management: A Stakeholder Approach. Boston: Pitman; Sautter, E. T. ve Leisen, B. (1999). Managing Stakeholders a Tourism Planning Model, Annals of Tourism Research, 26(2): 312-328; Todd, L., Leask, A., ve Ensor, J. (2017). Understanding Primary Stakeholders’ Multiple Roles in Hallmark Event Tourism Management, Tourism Management, 59: 494-509.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Freeman, R. E. (1984). Strategic Management: A Stakeholder Approach. Boston: Pitman.