Turizm Kredisi
Kavram Ekonomi
-
2019
Turizm sektörü yatırım aşamasında sermaye yoğun özellik gösteren, yatırım ölçeği büyük olan dolayısıyla güçlü finansman kaynaklarına ihtiyaç duyan bir sektördür. Yatırım haricinde, turizmin dönemsellik özelliğinden dolayı yoğun dönem dışında nakit para ihtiyacı bulunur. Söz gelimi, tur operatörleri destinasyondaki hizmetlerin bedellerinin bir kısmını önceden öder ve rezervasyon yapar. Aynı şekilde havayolu işletmelerinden satın aldığı koltukların bedellerini de antlaşma sırasında öder. Bu noktada tur operatörleri nakit ihtiyacının karşılanması için bankalardan veya finans kurumlarından borç para temin edebilmek için başvuruda bulunur. Operasyonel süreçleri farklı olan konaklama işletmeleri de yeni yatırım veya tadilat için gerekli paranın temininde banka ve finans kurumlarına başvurmaktadırlar.
Türkiye özelinde turizm kredilerinin durumu değerlendirildiğinde öncelikle turizm sektörünün başladığı/geliştiği dönemlerden itibaren ele almak gerekmektedir. Türkiye’de turizmin gelişimi 1980’li yıllardan sonra oldu, sektöre kaynak aktarılmaya başlandı. Bu dönemden sonra uygulanan turizm teşvikleri sektörün gelişiminde önemli oldu. 1980’li yılların başında hazırlanan “Genel Çerçeve”ye ilişkin düzenlemeler, 1982 yılında Turizm Teşvik Kanunu ile hayata geçirildi; turizm yatırım ve işletmelerinin teşvik edilmesine ilişkin hükümler tespit edildi. Bu ilk dönemde, 2634 sayılı yasanın getirdiği teşviklerle turizm geliştirme fonundan düşük faizli kredi verilmesi sağlandı. Turizm sektörünün 1985 yılının programında, hibe türü teşviklerle desteklenmesi neticesinde yatırımların hızla arttığı görülmektedir. Üçüncü dönemde ise 1992 yılından itibaren kaynak kullanım destekleme primi kaldırıldı, yatırımlar ve döviz kazandırıcı hizmetler teşvik fonundan kredi uygulamasına (iki yılı ödemesiz beş yıl vadeli) geçildi. Ancak bürokrasi formaliteleri ve kaynak yetersizliği nedenleriyle sistem işletilemedi. Halen uygulanmakta olan teşvik politikaları vergisel ağırlıklı olup nakdi devlet yardımları asgariye indirilmiş bulunmaktadır.
Turizm kredileri kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgelerinde yapılacak yatırımlara tahsis edilmektedir. Bu kredilerin temininde; Hazine tarafından sağlanan krediler için kabul edilen şartlar uygulanmakta ve kredilerin tahsisi, geri ödemesi vb. esaslar Maliye Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından ortak düzenlenir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Turizm Yatırım Belgesi verilmiş, Yatırım Teşvik Belgesi almış projeler Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. tarafından incelenir ve uygun görüldüğü takdirde kredi sağlanır. Ayrıca Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş haricinde özel banka ve finans kuruluşları da turizm kredisi sağlamaktadır.
Genel olarak turizm kredilerinin özellikleri şunlardır;
- Esnek vade,
- Ödemesiz dönem,
- Sezon ödemeli işletme finansmanı kredisi,
- Konaklama tesisleri, seyahat acentaları, tedarikçi firmalar ve ulaşım sektörüne hitap eden yeni yatırımlar ve tesisler için yenileme çalışmalarını finanse eden vadeli kredilerdir.
Turizm kredisinin avantajları şu şekilde sıralanabilir;
- Türk Lirası ya da döviz cinsinden kredi kullanılabilmektedir.
- Özel, düşük maliyet ve avantajlı kâr oranları ile hesaplanabilmektedir.
- Sabit maliyet avantajı işletmeleri ekonomik dalgalanmalara karşı korumaktadır.
- Sezona bağlı olarak değişen nakit akışa göre ödeme planı yapılabilmektedir.
Referanslar
Karan, M. B. (1994). Özelleştirme Politikaları ve Turizm Sektöründe Bir Kit: TURBAN A.Ş., Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49(03); Toker, B. (2007). Türkiye’de Turizm Sektörü Teşviklerinin Değerlendirilmesi, Yönetim ve Ekonomi, 14(2): 81-92; Yarcan, Ş. (1998). Turizm Endüstrisinin Yapısı, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi; Yılmaz, H. (2007). Turizm Sektörü Kobilerinin Finansman Sorunlarının Diğer Sektörlerle Karşılaştırmalı Analizi: Bodrum Örneği, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (33): 162-170.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Yıldırım, H. (2007). Turizm Hukuku ve Mevzuatı, Detay Yayıncılık.