Turist Performansı
Kavram Sosyoloji
-
2020
Bir kişinin hedeflerine veya beklentilerine ulaşabilmek için sahip olduğu bilgi ve potansiyeli ne derece kullanabildiğini tanımlayan performans sözcüğü kısaca bir işin yapılışı esnasında onu gereğince sonuçlandıracak tutum, beceriklilik, gayret ve mükemmellik durumu anlamlarına gelmektedir. Bu durumda turist performansını ise turist rolü içerisinde gerçekleştirilen eylemlerin bütünü şeklinde tanımlamak mümkündür.
Adler (1989) seyahati icra edilen bir sanat olarak değerlendirip, turist hareketlerini ise performans olarak nitelendirildi. Edensor (2000) ise turistleri Performans ortaya koyan icracılar olarak tanımladı. Ona göre turistler sembolik çekiciliklerin peşindedirler. “…İletişim kurarak ve tüketerek turizm ortamlarında (tourism settings) çeşitli şekillerde performans sergilerler”. MacCannell, Crang gibi araştırmacılar ise turizm destinasyonlarında hem turistler hem de ev sahipleri tarafından bir performans ortaya konulduğunu ileri sürmektedir. Yerel halk ve turizm çalışanları mesleklerini icra ederken aslında turistlere kültürlerini ve değerlerini sunmaktadırlar. Bu etkileşime turistler de dahil olmakta ve destinasyonda sunulan hizmetin ne kadarını almak istediğine yönelik bir çaba içerisinde bulunmaktadır. Süreç içerisinde bu etkileşimler karşılıklı birer performansa dönüşmektedir.
Turizm, turistlerin sergiledikleri performans yoluyla üretilen uygulamaların bütünüdür. Örneğin, tropik bir adayı ziyaret eden bir turist, sıcak bir kumsalda uzanmak, ayak parmaklarının arasındaki ıslak kumu hissetmek, tuzlu okyanus havasını koklamak ve hindistan cevizinden kokteyl içmek için birkaç bin mil seyahat etmiş olabilir. Tüm bu turistik performanslar destinasyon kimliğini yaratmaya çalışmaktadır. Bir destinasyonu ziyaret eden turistin ne yapacağının ve nasıl bir performans göstereceğinin önceden tahmin edilmesi güç olsa da, turist deneyimleri, rehber kitapları, televizyon gezi programları belirli yerde ve zamanda hangi eylemlerin gerçekleştirilmesi gerektiği hakkında bilgi vererek turistlere faydalı yönlendirmeler sağlamaktadır. Ayrıca bu destinasyonların turist performanslarını etkilediği düşünülmektedir. Başka bir deyişle bazı yerler turistlere belirli etkinliklere katılma veya belirli turistik performanslarını uygulama fırsatları sunmakta ve onları teşvik etmektedir. Ancak turistlerin belirli bir zamanda veya yerde bu belirli sosyal davranışlara fiilen katılacağına dair hiçbir garanti yoktur. Turist performansları kişilerin önceki seyahat deneyimlerinden ve turistlerin kendi kültürlerine dair yanlarında getirdiklerinden etkilenmektedir.
Edensor (2000) turist performanslarını üç gruba ayırdı. Disiplinli performansta turistler nereye yürüyecekleri, neye bakacakları ve neleri fotoğraflayacakları konusunda yönlendirilmektedirler. Buradaki turistik performans, hareket ve zaman açısından kısıtlı, tekrarlayıcıdır. Doğaçlama performanslarda turistler nereye gideceklerini, neye bakacaklarını ve nasıl hareket edeceklerini kendileri seçmektedirler. Sınırsız performanslarda, turistlerin hareketleri yerel halk için uygun değildir ve bu sebeple yerel halkın alayına, şaşkınlığına veya hakaretine maruz kalabilmektedirler.
Referanslar
Adler, J. (1989). Travel as performed art, American Journal of Sociology, 94(6): 1366-1391; Ayverdi, İ. (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük Cilt 2 / (Dördüncü baskı). İstanbul: Kubbealtı; Bayraktaroğlu, E. (2019). Tourists as Meme-seekers: A Theoretical Approach. Journal of Tourism Leisure and Hospitality, 1(1): 22-28; Edensor, T. (2000). Staging Tourism: Tourists as Performers, Annals of tourism Research, 27(2): 322-344; Hyde, K. F. ve Olesen, K. (2011). Packing for touristic performances, Annals of Tourism Research, 38(3): 900-919.