-
2019
Kuşadası’nda dünyaya geldi (1952). Annesi ve babası Kuşadalı olan Tonbul’un gençliği ve turizm hayatının önemli bir bölümü adada geçti. Turizmle tanışıklığı 1960’lı yıllarda lise dönemine kadar uzanır. İlk olarak Kuşadası Limanı’na kruvaziyerlerle gelen yabancı turistlere hediyelik eşyalar sattı. Turizmdeki ilk resmî görev yeri Kuştur oldu (1966). Otel plajında cankurtaranlık ve temizlikçilik yaptı, sonrasında resepsiyona geçti ve ardından Kısmet Otel’de çalıştı. Varlıklı bir aileden gelmediği için liseden sonra devlet bursuyla okumak zorunda kaldı. Gazi Üniversitesi İngilizce Öğretmenliği Bölümünden mezun oldu (1973) ancak hiç öğretmenlik yapmadı. Stajyerliği kalktıktan sonra Kuşadası’na döndü ve turizm sektöründe çalışmaya devam etti. İlk olarak o dönem adadaki en büyük turizm kuruluşlarından biri olan Akdeniz Turizm’de çalıştı (1973). Burada çalışırken rehberlik diploması aldı (1975) ve birkaç önemli tura çıktı ama daha çok yöneticilik yaptı. Bu dönemde hem yabancı dili hem de Kuşadası’na gelen gemi acentaları sayesinde dış dünyayı tanımaya başladı. Hazır hissedince de Diana Turizm’i kurdu (1976). Diana Turizm’in ilk yıllarında maddi açıdan zorluklar yaşamasına rağmen ilerleyen yıllarda Türkiye’ye charter uçakların gelmesi için büyük adımlar attı. Bu gelişmenin öncüsü ise aslında bir balıkçı teknesidir. Tonbul, kiraladığı balıkçı teknesini 30 yolcu ve iki araba kapasiteli bir feribota dönüştürerek Kuşadası ve Samos Adası arasında seferler başlattı. Samos’taki Yunan ve diğer tur operatörlerini de günlük Efes turları yapmaya ikna etti. Bir süre sonra işleri yoğunlaşınca İstanbul’dan bir tekne satın aldı (1980). Bu tekneyi Kuşadası’na getirerek Samos işini büyüttü. Bu sırada Efes de çok popüler olmaya başladı ve bu sayede Kuşadası’na gelen yabancılara Efes ve hatta Pamukkale turları satmayı başardı. Ancak bir süre sonra yerel tüccarların engeline takıldı. Yunan Sivil Havacılık Otoritesi’nin aldığı bir kararla Yunanistan üzerinden Türkiye’ye gelen yabancı turistlerin buradaki 24 saati aşan tüm turları iptal oldu. Bu durum Tonbul’un işlerini oldukça olumsuz etkiledi. Ancak yaşadığı bu sorunlar aslında turizm hayatında yeni bir dönüşüme neden oldu ve daha büyük işler yapmasına yol açtı. Kendi kurduğu ilişkilerle yabancı tur operatörlerini direkt İzmir’e charter operasyonu başlatmaya ikna için Avrupa’ya giderek önce Belçikalıların, ardından Almanlar ve Hollandalıların İzmir’e charter uçuşlar yapmasını sağladı. O zamanlar İzmir’e gelen yolcuların yüzde 90’ı Kuşadası’na gidiyordu. Turistlerin yalnızca küçük bir bölümünü Pamukkale gecelemeli olarak Antalya’ya gönderirlerdi. Charter uçuşlar sayesinde zamanla turizm sektörü gelişmeye başladı. O dönemde Anadolu turları da çok popülerdi ve Türkiye’ye çok fazla turist çekiyordu. Bir süre sonra Antalya’ya da direkt charter uçakları gelmeye ve buradaki turizm tesisleri yapılmaya başladı. Daha sonra Dalaman, en son da Bodrum havalimanları ve tesisleri devreye girdi. Sektördeki gelişmeler, öncü kurumlardan biri olduğu için Tonbul’un işlerine de ivme kazandırdı. Diana’nın yıllar içinde en önde gelen partneri Thomas Cook oldu. Tonbul, Kuşadası’nda açtığı ilk Paloma oteliyle birlikte otel ve yatırım bölümünü de geliştirmeye başladı (1985). Şirketlerinin kuruluş süreci bitip gelişme süreci başlayınca da turizmin gelişmesine paralel olarak merkezlerini Antalya’ya taşıdı (1998). Bugün fiilen işlerini ailesine devretse de sektörden kopamamış olan ve şirketlerine danışmanlık yapmaya devam eden Hasan Tonbul, 10 oteli, sektördeki en büyük otobüs filosu, çok yaygın şube ağı ve 4.500 kişiden fazla çalışanı ile turizm sektöründeki en geniş tabanlı kurumlardan birine ve Türkiye’nin tek yüzde 100 Türk incoming grubuna sahiptir. Tonbul, kendisi gibi aslında öğretmen olan ancak turizme ömrünü adayan eşi ile birlikte Kuşadası’nda kendi koleksiyonları ile kurdukları (2011) bir Zeytin ve Zeytinyağı Tarihi Müzesi’ne de sahiptir.
Referanslar
Tonbul, Hasan ile 19.05.2019 tarihinde yapılan görüşme. (Görüşen: B. Kırlar Can).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Oleatrium (2019). Müze Hakkında, http://www.oleatrium.com/, (Erişim tarihi: 1.6.2019).