Süreyya Operası
DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Bina Etkinlik
-
2025
Süreyya Binası, Süreyya İlmen Paşa tarafından opera binası olarak tasarlanmış, ancak uzun yıllar sadece sinema olarak kullanılmış tarihi bir yapıdır. Kadıköy Belediyesi'nin restorasyon çalışmalarıyla yeniden hayata geçirilen Süreyya Binası, Kadıköy ile Anadolu Yakası'nda bir ilk, Türkiye genelinde ise altıncı opera binası olma özelliğini kazanmıştır. Uzun yıllar Süreyya Sineması olarak hafızalarda kalan bu tarihi bina, Kadıköy Belediyesi'nin restorasyon çalışmaları sayesinde 80 yıl sonra sanat hayatına yeniden dahil olmuş ve Kadıköy Belediyesi Süreyya Operası olarak açılmıştır.
Süreyya Binası’nın tarihi, 1924 yılına kadar uzanır ve Kadıköy Bahariye Caddesi’nin en prestijli noktasında yer alır. Binanın yapımına, Kadıköy’ün kültürel hayatını çağdaşlaştırmak ve zenginleştirmek amacıyla girişen Süreyya İlmen Paşa, burada bir opera, tiyatro ve balo salonu inşa ettirmeyi hedeflemiştir. Paşa, binanın yapım sürecini anlatırken, sadece sinema ve tiyatro ihtiyacını karşılamayı değil, aynı zamanda Kadıköy’e bir kültürel değer kazandırmayı amaçladığını belirtmiştir. Üç yıl süren inşaatın ardından 6 Mart 1927’de tamamlanan bina davetlilerin katıldığı bir törenle halkla buluşmuştur.
Süreyya Paşa, binayı opera temsillerine uygun olarak planlamış olsa da sahne bölümünün tamamlanmaması ve gerekli teknik donanımların eksikliği nedeniyle, binada opera temsilleri gerçekleştirilememiştir. Ayrıca o dönemde opera için yeterli sayıda yetişkin sanatçının bulunmaması da bu durumu etkileyen bir diğer faktördür. Bu sebeplerle, bina uzun süre boyunca sadece sinema olarak kullanılmıştır. 2005 yılına kadar Süreyya Sineması olarak hizmet vermeye devam etmiştir. Bu süre zarfında, Süreyya Paşa'nın kurduğu Süreyya Opereti Topluluğu da binada eksik olan sahne imkanları nedeniyle temsillerini Beyoğlu’ndaki “Fransız Tiyatrosu” ve Kadıköy’deki “Apollon Tiyatrosu’nda” sahnelemiştir. Ancak, Süreyya Binası dönemin koşullarına rağmen, mimarisi ve dekorasyonuyla Kadıköy’ün kültür hayatına önemli bir katkı sağlamıştır.
Süreyya Binası, yapısal olarak iki ana bölümden oluşmaktaydı. Bunlardan biri büyük seyir salonu, yarım kalan sahne kısmı ve altlı üstlü fuayelerdir. Diğer bölüm ise binanın ön kısmını kaplayan büyük toplantı salonudur. Bina, dönemin Avrupa mimarlık anlayışını yansıtan, estetik açıdan zengin bir yapıdır. Binanın cephesi ve iç mekanları, figürlü rölyeflerle zenginleştirilmiş, tavanları ise freskler ve altın yaldızlı kartonpiyerlerle bezeli bir şekilde tasarlanmıştır. 1927 ile 1950 yılları arasında sinema olarak hizmet veren yapı, 1950 yılında Süreyya İlmen Paşa'nın vefatının ardından kültürel faaliyetler için Darüşşafaka Cemiyeti'ne devredilmiştir.
Süreyya Binası'nın yeniden işlev kazanması, İzmir'deki Elhamra Sineması'nın İzmir Operası'na dönüştürülmesinde katkı sağlayan Dr. Murat Katoğlu ve mimar Ersen Gürsel'in önerileriyle başlamıştır. Katoğlu ve Gürsel, Kadıköy Belediyesi’ni binanın restorasyonu için ikna etmiş, ardından Süreyya Binası 49 yıllığına kiralanarak restorasyon sürecine başlanmıştır. Bu süreçte, binanın yapısal güçlendirilmesi, opera temsilleri için gerekli alanların düzenlenmesi, orkestra çukurunun genişletilmesi ve teknik donanımların yenilenmesi sağlanmıştır. Ayrıca, tavan freskleri ve tarihi dekoratif unsurlar uzmanlar tarafından onarılmış, eksik olan kulis, sanatçı odaları ve teknik odalar binanın alt katına eklenmiştir. Bütün bu restorasyon çalışmaları sonucunda, 27 Ekim 2007’de Süreyya Binası, Kadıköy Belediyesi Süreyya Operası olarak yeniden açılmıştır. Bu yeni halindeki Süreyya Operası, Süreyya Paşa'nın hayalindeki opera binası olma amacına tamamen ulaşmış ve kültürel bir miras olarak Kadıköy'ün sanat hayatındaki yerini almıştır.
Referanslar
Süreyya Operası, (2025). https://sureyyaoperasi.kadikoy.bel.tr/tr/hakkimizda, (Erişim tarihi: 23.03.2025).