Radyo ve Demokrasi Müzesi
Müze Tarih Müzesi Endüstri Müzesi
(Basmane, İzmir, 2013 - )
-
2019
İzmir’in Basmane bölgesinin Altınpark muhitindedir. Asmalı Ev olarak bilinen ve 1900’lerin başı ile tarihlenen yapı içerisinde yer almaktadır. Konak Belediyesi tarafından açılan ve butik nitelikte olan müze, 5 Aralık 2013 tarihinde ziyaretçi kabul etmeye başladı. Radyo ve Demokrasi Müzesi, radyo ile demokrasi temalarını birlikte kullanan dünyadaki ilk ve tek müzedir. Siyasi ve tarihi müzeler kategorisinde ise, Avrupa’nın en iyi 16 müzesi arasında yer almaktadır.
Radyo ve Demokrasi Müzesi; giriş holü, dört oda ve iki salon olmak üzere altı galeriden oluşmaktadır. Müzenin bağışlarla oluşturulan koleksiyonunda; radyolar, pikaplar, plaklar ve interaktif eserler bulunmaktadır. Müzede eserler, önemli tarihsel olaylar temel alınarak kronolojik olarak sunulmaktadır. Bu bağlamda müze, birbiriyle bağlantılı iki kavram olan radyo ve demokrasiyi Türkiye ve dünya tarihinin önemli olaylarından hareket ederek 1921’den günümüze uzanan bir kronoloji ile sunmaktadır. Müzenin tüm bölümlerde, dünyadaki genel siyasi atmosferlerin ve radyonun gelişimindeki önemli kilometre taşlarının anlatıldığı bilgi panoları ve döneme ait görseller yer almaktadır.
Müzenin giriş holünde, radyo ve demokrasi ilişkisi konu edilmektedir. Böylelikle müzenin misyonuna ilişkin kavramsal temel oluşturulmaktadır. Müzenin, 1921-1939 yıllarını temel alan ilk odasında; radyonun dünyadaki ve Türkiye’deki doğuşu ve gelişmesi gözler önüne serilmektedir. Bu bağlamda odada, radyonun başlangıç evresine ilişkin dünyadaki ve Türkiye’deki ilkler konu edilmektedir.
Müzenin, 1939-1945 yıllarını temel alan ikinci odasında, bir propaganda aracı olarak radyo teması dünyadan örneklerle işlenmektedir. Bu bağlamda Amerika Birleşik Devletleri, Almanya ve İtalya başta olmak üzere çeşitli örneklere yer verilmektedir. Söz konusu dönemin Türkiye’ye yönelik yansımaları ise, radyonun devlet tekelinde olması nedeniyle geçiş ve hazırlık dönemi olarak ifade bulmaktadır.
Müzenin 1945-1964 yıllarını temel alan üçüncü odasında, öncelikli olarak dünya tarihinin önemli bir aşaması olan Soğuk Savaş temasına odaklanılmaktadır. Söz konusu yıllar, radyo tarihi açısından da önemlidir. Öyle ki radyo savaşları olarak da anılan bu dönem, müze ziyaretçilerine iletişim tarihi ve radyo tarihi üzerinden sunulmaktadır. Odanın bir diğer teması, radyo teknolojisindeki gelişmelerdir. Bu bağlamda alternatif radyoların ortaya çıkması, transistörlü radyonların icat edilmesi ve topluluk radyolarının yaygınlaşması gibi gelişmeler konu edilmektedir. Dönemin, Türkiye’ye yönelik yansımaları ise, radyonun partizan kullanımı olarak ifade bulmakta ve partizan radyo kavramı üzerinden açıklanmaktadır.
Müzenin 1964-1980 yıllarını temel alan dördüncü odasında, radyonun dünya genelindeki savaş ve özgürlük arayışlarına koşut gelişimini izlemek olanaklıdır. Bu çerçevede radyonun, dünya gençliği üzerindeki etkileri de gözlenebilmektedir. Dönemin, Türkiye’ye yönelik yansımaları, 1971 darbesi ile Kıbrıs Barış Harekâtı örnekleri üzerinden verilerek radyonun dönem itibariyle Türk halkının en etkili ve yaygın haber alma aracı olduğu vurgusu yapılmaktadır.
Müzenin 1980-2002 yıllarını temel alan beşinci odasında; radyo, özgürlük ve hak mücadelesine yönelik bir araç olması sıfatıyla konu edilmektedir. Öyle ki dönem, küresel kültüre karşı kendini koruma amacıyla yayın yapan topluluk radyoları ile politik olan ve politik olmayan korsan radyolar üzerinden incelenmektedir. Dönemin Türkiye’ye yönelik yansımaları ise 1980 Darbesi, 1992 yılında başlayan ilk özel radyo yayınları ve Radyomu İstiyorum hareketi üzerinden örneklendirilmektedir.
Müzenin 2002-2013 yıllarını temel alan altıncı odasında ise, radyo teknolojisinin 2002 yılından müzenin açıldığı yıl olan 2013 yılına değin geçirdiği evreler işlenmektedir. Öyle ki oda kapsamında radyo ve iletişim teknolojisinin sınırlarının gelişimini ile ilgili bilgilere ulaşmak mümkündür.
Radyo ve Demokrasi Müzesi; radyo ve demokrasi kavramlarına odaklanan, radyonun dünyadaki ve Türkiye’deki tarihsel gelişimini başlangıçtan günümüze uzanan bir kronolojiyle gözler önüne seren ilk ve tek müzedir.
Referanslar
İzmir Konak Belediyesi (2019). Radyo ve Demokrasi Müzesi, http://www.konak.bel.tr/sayfa/radyo-ve-demokrasi-muzesi, (Erişim tarihi: 31.10.2019); Kuruoğlu, Huriye (2019). O Artık Avrupalı Bir Müze: Konak Belediyesi Radyo ve Demokrasi Müzesi, İzmir-Kültür ve Turizm Dergisi. Sayı: 40. https://www.izmirdergisi.com/tr/dergi-arsivi/215-40inci-sayi/1713-o-artik-avrupali-bir-muze-konak-belediyesi-radyo-ve-demokrasi-muzesi, (Erişim tarihi: 31.10.2019).