Patrick, Mary Mills
Kişi Yazar
(1850 – 1940)
-
2020
1869 yılında Lyons Collegiate Enstitüsü’nden mezun olan Patrick, 1871 yılında Amerikan Yabancı Misyon Komisyonu tarafından seçilerek Erzurum’daki misyon okuluna öğretmen olarak gönderildi. Burada geçirdiği dört sene boyunca Ermenice öğrenen Patrick 1875 yılında Üsküdar Amerikan Kız Koleji’ne atandı ve 1889-1890 eğitim-öğretim yılında da bu okulun müdürü oldu. Yaz aylarında Yunanistan’daki köyleri gezen Patrick bu dönemde Yunanca ve Türkçe öğrenerek 1897 yılında İsviçre Bern Üniversitesinden doktora derecesini aldı. Temelde felsefe eğitimi alan Patrick, okulunda yabancı dil öğretmenliği yaptı. Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı boyunca okulunu açık tutmaya gayret gösteren ve Fransızca bilgisi de bulunan Patrick, özellikle Yunan, Bulgar ve Ermeni kızlarının öğrenim görmesini sağlarken aynı zamanda Müslüman Türk kızlarına da yükseköğrenim görmelerinde yardımcı oldu. Erzurum’a gitmek için Karadeniz’de seyahat eden Patrick önce Trabzon’a vardı ve buradan da at sırtında Erzurum’a geçti. Erzurum’da bulunduğu dört yıl boyunca civardaki yerleşim birimlerinden özellikle Ağrı, Kars, Iğdır ve Erzincan’a seyahatler yaptı. Kayıtlara göre gittiği yerlerdeki insanlarla iyi ilişkiler kurmaya gayret eden Patrick, ayrıca İstanbul’daki kütüphanelerden de yararlandı. 1901 yılında kaleme aldığı makalesi The Ethics of the Koran (Kuran’ın Etiği) Amerika Birleşik Devletleri’nin önemli bilimsel dergilerinden The International Journal of Ethics’de yayımlandı. Makalesinde Kuran’ın sosyolojik açıdan bakıldığında Hz. Muhammed’in dönemin Arap toplumunu değiştirme ve dönüştürme çabasını da gösterdiğini belirten Patrick’e göre Kuran mutlak adalet anlayışı ve ahlaki değerlere yaptığı vurguyla ön plana çıkmaktadır. 1871 yılında İstanbul’a gelen Patrick, dört yılı Erzurum’da olmak üzere, 1924 yılında Amerika’ya dönünceye kadar toplam olarak 50 yıl İstanbul’da öğretmenlik ve yöneticilik yaparak Türkiye’de kızların eğitiminde rol aldı, ki öğrencileri arasında Halide Edip ve Leyla Umar da bulunmaktadır. Patrick’in yayımlanmış kitapları arasında Sappho and the Island of Lesbos (1912), The Greek Skeptics (1929) ve Under Five Sultans (1929) bulunmaktadır. Under Five Sultans (1929) başlıklı kitabı bir otobiyografi olup kitabın 2017 yılında Dergâh Yayınları tarafından Türkçe çevirisi yayımlandı. Ayşe Aksu tarafından dilimize çevrilen kitap, Son Sultanların İstanbulu’nda: Siyaset-Modernleşme-Yabancı Okullar başlığıyla yayımlandı. A Bosporus Adventure (1934) başlıklı kitabında da çalıştığı ve yönettiği kolejin tarihçesini anlatmaktadır, ki kitap 2001 yılında Türkçe çevirisiyle Tez Yayınları tarafından Türk okurlara sunuldu. İstanbul Kız Koleji/Bir Boğaziçi Macerası başlığıyla yayımlanan eser, Şeyma Akın tarafından dilimize çevrildi. Patrick’in kitapları dönemin Osmanlı toplum ve kurumlarının işleyişi hakkında bilgiler verdiği kadar, gezilen yörelerin coğrafi ve özellikle de beşeri yapısına da ışık tutan kitaplardır.
Referanslar
Koçak, A. (2017). Amerika’dan Boğaziçine Uzanan Bir Eğitimci Mary Mills Patrick’in “Amerika’da Kadınlara Mahsus Yüksek Tahsil” Risalesi, Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 16: 67-81.; Patrick, M. M. (1901). The Ethics of the Koran, The International Journal of Ethics, 11(3): 321-329.; https://www.britannica.com/biography/Mary-Mills-Patrick, (Erişim tarihi: 14.07.2020).