Ortak Kültürel Miras: Birlik İçinde Çokluk Sergisi
Etkinlik Sergi
(İstanbul, 14 Eylül – 11 Ekim 2009)
-
2020
XV. yüzyılda matbaanın bulunması ve yaygın olarak kullanılmasından önce kitaplar elde yazılmakta ve çoğaltılmaktaydı. Çin’de ağaç lifleri ve paçavralarla MÖ II. yüzyılda yapılan kağıt, Hellenistik dönemde Bergama’da hayvan derisinden yapılan parşömen ya da Mısır’da MÖ 2500 yılına tarihlendirilen papirüs bitkisinden elde edilen ilk papirüsler üzerine mürekkep, fırça ve ahşap ya da metal uçlarla yazılıyordu. Farklı kültürlerin farklı ve değişen dilleri ve alfabeleri ile yazılmış yazma eserler, değerlerine göre renkli resimler ya da bezemelerle, değerli taşlar, altın veya gümüşle süsleniyordu. Sayfalar birbirlerine iplerle dikiliyor, bugün kodeks olarak adlandırılan kitap formuna getiriliyordu.
Her kültürün kendi dilini ifade etme biçimi vardı. Mısırlılar resim yazı denen hiyeroglifleri kullanırken, Akdeniz'de ticaret yapan bir koloni olan Fenikeliler, her sembolün bir sese karşılık geldiği ve bu özelliği ile farklı dillerin yazımında da kullanılabilen fonetik bir alfabe kullanmaktadırlar. Bu sembol sistemleri dilin kendisi gibi değişmiş, farklı kültürler tarafından benimsenmiş ve kendi dillerini daha iyi ifade edebilmek için uyarlanmıştır. Kültürler arası ilişkiler arttıkça diller dillere, alfabeler alfabelere dönüştürülmüş, insanlar arası iletişim ve anlayış ancak bu şekilde gelişti.
İnsanın edindiği bilgi ve beceriler sonraki nesillere önceleri sözel kültür ögeleri olan masallar, öyküler ve destanlarla anlatılırken yazının bulunması ile kaydedilmeye ve yazılı miras olarak devredilmeye başlandı. Farklı coğrafya ve kültürlere ait tüm bilgi birikimi de bu şekilde kayıt altına alınabiliyor ve bu şekilde uzak coğrafyalara ulaşabiliyordu. Yapılan keşifler ve icatlar bu yazmalarda temelleniyor, yeni keşif ve icatlar tüm bunların üzerine eklenebiliyordu. Yazma geleneğinin aracı oldukları bugün medeniyetimizi oluşturan tüm temeldi. Hepsinin ortak noktası mürekkebi tutabilen, hafif ve elastik bir malzeme üzerine birtakım sembol, simge ve resimler aracılığıyla yazılmış ve insanlığın kullanımına açılmış olmasıdır.
Birleşmiş Milletler Medeniyetler İttifakı Girişimi, Birleşmiş Milletlerin Batı dünyası ile İslam Ülkeleri arasıda ortaya çıkan gerginliği önlemek amacıyla uluslararası, kültürler arası ve dinler arası diyalog ve işbirliği aracılığıyla dünya çapında başlattığı bir etkinleştirme çalışmasıdır. 2005 yılında İspanya’nın öncülüğü ve Türkiye’nin desteği ile oluşan girişimin bir etkinliği olan Forum İstanbul, 1000'den fazla katılımcı ile 06 - 07. 04. 2009 tarihlerinde gerçekleştirildi. Avrupa ve Asya kıtalarını birbirine bağlayan bir köprü olan medeniyetlerin beşiği Anadolu’nun Balkanlara uzanan kolu İstanbul’da dünyanın farklı coğrafyalarına ait farklı dil, din ve etnik kimlikler tarafından kaleme alınmış yazma ve nadir eserlerin sergileneceği Ortak Kültürel Miras: Birlik İçinde Çokluk başlıklı sergi düzenlenmiş, projenin amacının ötekini anlamanın yargılamaktan daha kolay olduğu mesajının duyurmak olduğu ifade edildi. Türkiye Cumhuriyeti Turizm ve Kültür Bakanlığının ev sahipliğinde, Atılım Üniversitesi desteğiyle gerçekleşen sergide 132 eser sergilendi.
Türk İslam Eserleri Müzesi’nin ev sahipliği yaptığı sergide Anadolu coğrafyasının farklı sanatsal ve kültürel değerlere sahip birçok medeniyetine ait eserler, Topkapı Sarayı Müzesi koleksiyonundan Muhtar al-Hikam ve Masin al-Kalim, Piri Reis’in Kitab-ı Bahriyesi, İbn-i Sina’nın Kanun fit Tıbbı, İncil, Kuran-ı Kerim ve Tevrat’ın İbranice, Grekçe, Latince ve Arapça el yazmaları, minyatür örnekleri, cami, medrese ve çeşme kitabeleri, 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi Koleksiyonundan Sefer Tora, Megilla, Ketuba ve Minare Şeklinde Hanukiya, British Library’den antik Suriye dilinde bir adet dua kitabı, İnciller sergilendi.
Yararlanılan Kaynaklar
Fischer, S.R. (2001). History of Writing. Londra: Reaktion Books; Grafton, A., Moss, G.W. ve Settis, S. (Eds.). (2010). The Classical Tradition. Cambridge: Belknap Press; https://www.unaoc.org/docs/AoC_Istanbul-09web.pdf, (Erişim tarihi: 14.03.2020); Üster, C. (2009). Birlik İçinde Çokluk: Ortak Kültürel Miras. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Üster, C. (2009). Birlik İçinde Çokluk: Ortak Kültürel Miras. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.