Olivier, Guillaume-Antoine
Kişi Yazar Seyyah
(1756 - 1814)
-
2020
Guillaume-Antoine Olivier, Fransa les Arcs’da doğdu (1756). Doğa bilimci, bitki ve böcek uzmanı Guillaume-Antoine Olivier önce Montpellier şehrinde tıp okudu, ancak onun asıl ilgi alanı doğa bilimleri oldu. Kısa bir süre istemeyerek de olsa doktorluk mesleğini doğduğu şehirde icra etti, fakat çok geçmeden asıl ilgi alanına yönlendi ve Hollanda, İngiltere ve farklı ülkelere böcek derleme göreviyle gönderildi. Ayrıca Encyclopédie Méthodique’ye (1789-1825, 10 Cilt) böcekler ve örümcekler konusunda, daha sonra da çok ciltli başka bir ansiklopedi için kınkanatlı böcekler hakkında (Entomoloji (böcek bilim) veya böceklerin doğal tarihi, türle ilgili özellikleri ve karakterleri, tanımları, eşanlamları ve açıklamalı şekilleriyle, (1789-1808, 6 Cilt) önemli makaleler yazdı.
1792 yılında meslektaşı Jean-Guillaume Bruguière ile birlikte Akdeniz ülkelerine araştırma yapmak üzere Fransız Hükümeti tarafından Doğu’ya gönderilen entomolog (böcek bilimci) Olivier altı yıl boyunca Anadolu, İran, Mısır, Yunanistan ve Kıbrıs’ı dolaştı. Bu seyahatten 1798 yılında büyük bir koleksiyonla Fransa’ya döndü. Olivier’nin söz konusu koleksiyonunun büyük bir bölümü günümüzde Paris Ulusal Doğa Tarihi Müzesi’nde (Muséum National d’Histoire Naturelle de Paris), küçük bir bölümü de Édimbourg Müzesi’nde (Muséum d’Édimbourg) muhafaza edilmektedir. Ayrıca Fransa’ya döndüğünde, Bilimler Akademisi üyeliğine kabul edildi ve zooloji konusundaki uzmanlığı, Alfort Vetenerlik Fakültesi’nde profesörlük unvanı almasını sağladı.
Seyahati sırasında İstanbul’da uzun süre kalan Olivier Gemlik, Çanakkale, Bozcaada ve Çeşme’de bulundu, Birecik-Nusaybin ile Gilindire-Konya-Kütahya-İstanbul güzergâhını izledi. Olivier’nin Cumhuriyetin İlk Altı Yılında Hükümetin Emriyle Osmanlı İmparatorluğu, Mısır ve İran’a Yapılan Seyahat (Voyage dans l’Empire Othoman, l’Egypte et la Perse, fait par ordre du gouvernement, pendant les six premières années de la Rublique) adlı seyahatnamesi 1801 yılında yayımlandı. Olivier seyahatnamesinde bir Avrupalı olarak Osmanlı Devleti’ne ilişkin ayrıntılı gözlemledi ve incelemeler sundu. Ziyaret ettiği yerleri, coğrafyayı, ürünleri, ticareti, ziraati, tıp bilimi, yer biliminin, yanı sıra toplumları, adetleri ve hukukuyla ilgili bilgileri düzenli ve ciddi bir biçimde sınıflandırdı. Devrinin liberalist görüşleri doğrultusunda çeşitli etnik gruplar hakkında da yorumlar yaptı. Ayrıca akademik kimliği sayesinde ekonomik, kültürel, sosyal konularda bilimsel ve olabildiğince gerçekçi veriler sunmaya çalıştı. Ayrıca gezdiği yerlerin özellikle bitki örtüsü ve zirai yapısı hakkında (yetiştirilen ürünler, tahmini miktarlarının tespiti gibi) bilimsel veriler sundu. Olivier 01. 10. 1814 yılında Fransa’nın Lyon şehrinde vefat etti. Guillaume-Antoine Olivier’nin seyahatnamesinden Türkiye seyahatnamesi Türkiye’de ilk defa 1977 yılında Türkiye Seyahatnamesi: 1790 yıllarında Türkiye ve İstanbul/Olivier’nin Osmanlı İmparatorluğu Seyahatnamesinden adıyla Oğuz Gökmen tarafından çevirisi yapılarak yayımlandı. 1991 yılında da Türkiye Seyahatnamesi: 1790 yıllarında Türkiye’de Yaşam, Tarım, Ticaret, Sanayi, Kitap II/ Olivier’nin Osmanlı İmparatorluğu Seyahatnamesinden adıyla yine Oğuz Gökmen tarafından çevirisi yapılarak yayımlandı.
Referanslar
Baytop, A. (2004). Türkiye’de Botanik Tarihi Araştırmaları. Ankara: TÜBİTAK Yayınları Akademik Dizi.; Dinçer, F. İ. ve Çakmak, T. F. (2015). Seyyahlar Şehri İstanbul ve Tarihi Devinim İçerisinde Bir Kent Görüntüsü, Journal of Tourismology, 1(1): 42-55.; Gürer, S. (2013). XVII-XVIII ve XIX. Yüzyıllarda Fransız Seyahatnamelerinde Osmanlı Toplumu. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.; Nalçacı, N. ve Çetinkaya, N. (2011). İstanbul’un 100 Seyyahı. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları.; Olivier, G. A. (1977). Türkiye Seyahatnamesi: 1790 Yıllarında Türkiye ve İstanbul. İçinde; Olivier’nin Osmanlı İmparatorluğu Seyahatnamesi (Çev. O. Gökmen). Ankara: Ayyıldız Matbaası.; Olivier, G. A. (1991). Türkiye Seyahatnamesi: 1790 Yıllarında Türkiye’de Yaşam, Tarım, Ticaret, Sanayi, Kitap II. İçinde; Olivier’nin Osmanlı İmparatorluğu Seyahatnamesi (Çev. O. Gökmen). İstanbul: Tifdruk Matbaacılık.