Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) / Convention on the International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna, yabani hayvan ve bitki türlerinin ticaretinin, bu türlerin hayatta kalmasını tehlikeye atmamasını sağlamak amacıyla oluşturulmuş uluslararası bir anlaşmadır. 3 Mart 1973 tarihinde Washington D.C.'de imzalanan CITES, 1 Temmuz 1975 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu sözleşme, nesli tehlike altında olan türlerin uluslararası ticaretini düzenlemekte ve bu ticaretin sürdürülebilir bir şekilde yapılmasını temin etmektedir.

CITES, üç ek listede yer alan türlerin ticaretini düzenlemektedir:

Ek I: Nesli kritik derecede tehlike altında olan türleri içerir ve bu türlerin ticareti genel olarak yasaktır.

Ek II: Nesli tehlike altında olabilecek türleri içerir ve bu türlerin ticareti belirli kısıtlamalarla yapılabilir.

Ek III: Belirli bir ülkede korunması gereken türleri içerir ve bu türlerin ticareti, ilgili ülkenin talepleri doğrultusunda düzenlenir.
Sözleşme, taraf devletlerin yabani hayvan ve bitki türlerinin ticaretini izlemelerini ve düzenlemelerini gerektirir. Bu çerçevede, her taraf devlet, CITES kapsamındaki türlerin ticaretine yönelik izin ve belge sistemlerini uygulamakla yükümlüdür. Ayrıca, taraf devletler, ticaretin türlerin popülasyonları üzerindeki etkilerini izlemek ve raporlamakla da sorumludur.

Türkiye, CITES'e 22 Aralık 1996 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edilen bir kanunla taraf olmuş ve sözleşme 22 Mart 1997 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye, CITES kapsamındaki türlerin ticaretini düzenlemek ve koruma altına almak amacıyla çeşitli mevzuat ve düzenlemeler geliştirmiştir. Bu kapsamda, Türkiye'de Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, CITES'in uygulanmasından sorumlu ana kuruluştur.

CITES'in uygulanmasında, taraf devletler arasında işbirliği ve bilgi paylaşımı büyük önem taşır. Taraf devletler, CITES Sekretaryası aracılığıyla ticaret izni ve belgeleri, ticaretin hacmi ve ticaretin türlerin korunması üzerindeki etkileri gibi konularda bilgi alışverişinde bulunurlar. Ayrıca, CITES Sekretaryası, taraf devletlere teknik yardım ve rehberlik sağlamakta ve sözleşmenin etkin bir şekilde uygulanmasını desteklemektedir.

Türkiye, CITES kapsamındaki türlerin korunması ve ticaretinin düzenlenmesi konularında çeşitli ulusal ve uluslararası projelere katılmaktadır. Bu projeler arasında, nesli tehlike altında olan türlerin popülasyonlarının izlenmesi, ticaretin etkilerinin değerlendirilmesi ve kamuoyunun bilinçlendirilmesi gibi çalışmalar bulunmaktadır. Ayrıca, Türkiye, CITES'in uygulanmasında kapasite geliştirme ve eğitim faaliyetlerine de önem vermektedir.

CITES'in temel hedeflerinden biri, yabani hayvan ve bitki türlerinin ticaretinin sürdürülebilir bir şekilde yapılmasını sağlamaktır. Bu hedef doğrultusunda, taraf devletler, ticaretin türlerin popülasyonları üzerindeki etkilerini düzenli olarak değerlendirmeli ve koruma önlemleri almalıdır. Türkiye, bu kapsamda, çeşitli koruma alanları ve rezervler oluşturarak, nesli tehlike altında olan türlerin doğal habitatlarını koruma altına almıştır.

Sonuç olarak, CITES, nesli tehlike altında olan yabani hayvan ve bitki türlerinin ticaretini düzenleyerek bu türlerin korunmasını ve sürdürülebilir kullanılmasını sağlamayı amaçlayan önemli bir uluslararası sözleşmedir. Türkiye, CITES'e taraf olarak, bu türlerin korunması ve ticaretinin düzenlenmesi konularında uluslararası işbirliğine katkıda bulunmaktadır. CITES'in uygulanması, yabani hayvan ve bitki türlerinin korunması ve biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilir yönetimi açısından büyük önem taşımaktadır.