Müstakbilîn Cemiyeti
Sivil Toplum Kuruluşu Aktivite Merkezli STK
(1922-1924?)
-
2020
Mütareke döneminde 1922 yılının başlarında İstanbul’da faaliyete geçti. Cemiyetin kurulmasında Muhafaza-yı Âsâr-ı Âtika Encümeni üyelerinden Mehmed Ziya Bey’in büyük gayreti bulunmaktadır. Cemiyet amacını, “İstanbul’a gelen ziyaretçi ve turistlere memleket ve Türk medeniyeti hakkında doğru ve bilimsel bilgi vermek” olarak açıkladı.
Müstakbilîn, istikbâl edenler (karşılayanlar) demektir. İstanbul’a gelen turistlere Osmanlı vatandaşı bazı gayri müslim rehber ve tercümanların gerçeğe aykırı ve bilimsel olmayan bilgiler vermeleri kamuoyunda, basında rahatsızlık yaratmış ve bazı yetkililerin çabasıyla yabancı dile vakıf emekli bazı subaylar ve yüksekokul öğrencileri bir cemiyet çatısı altında buluştular. Gazete haberlerine göre, 1922 yılının başından itibaren söz konusu cemiyetin görevlendirdiği gençler İstanbul’a gelen yabancı turistlere rehberlik-tercümanlık yaptılar. Cemiyetin faaliyet alanı İstanbul ile sınırlı kaldı. 10. 04. 1922 tarihli nizamnamede Cemiyete giren Türk gençlerinin ücret almadan gönüllü olarak faaliyet yürütecekleri, turistlere gerekli yerler gezdirilirken Türk toplum hayatı hakkında bilgi verecekleri ve ikramlarda bulunulacağı belirtilmekteydi. Gelirler ise müsamere tertip etmek, sergi açmak, hükümetten elde edilecek yardım ve çeşitli bağışlar olarak ifade edildi. Yine cemiyete kabul şartları arasında en az 20 yaşında olmak, İngilizce, Fransızca, Almanca ve İtalyanca dillerinden bir veya birkaçını bilmek ve suç işlememiş olmak hususları yer aldı. Cemiyet adresi olarak Eminönü’nde Valide Hanı 11-12 numaralı daire gösterildi. Böylece, fiili olarak 1922 başından itibaren faaliyet gösterdiği tespit dilen cemiyetin resmî kuruluş tarihi kayıtlara 10. 04. 1922 olarak geçti.
Cemiyette, kurs ve konferanslarla eğitim alan üyeler kısa süre içinde faaliyete geçti. İstanbul’a gelen turist kafilelerinin, kendilerini istasyonda veya rıhtımda bekleyen, ücret talep etmeyen Müstakbilîn Cemiyeti’nin hizmetlerinden son derece memnun kaldığı mütareke döneminin basınında yer aldı. İstanbul basını, Art niyetli tercümanların zararlı fikirlerinden turistleri kurtarmak için çalışan Müstakbilîn cemiyetini sık sık överek minnettarlık açıklaması yaptı.
Cemiyet, 1922-1924 döneminde aktif oldu ve ön plana çıktı. 1924 yılının sonbaharında basında, Müstakbilîn cemiyeti ile ilgili haberlere az rastlanır oldu. Yine, Müstakbilîn Cemiyeti'nin faaliyetinin ciddi olarak azaldığı görüldü. Bunda kuşkusuz, 1924 yılında Türk Seyyahîn Cemiyeti’nin kurulmasının ve hükümet tarafından desteklenmesinin etkisi bulunmaktadır. Ayrıca, turizm konusu biraz daha profesyonelleşmiş ve Tercümanlar Cemiyeti, Türk Rehberler Cemiyeti vs. kuruluşlar da ortaya çıkmıştı. Böylece, turistlerle ilgilenme işini ücretsiz ve gönüllü olarak yapan Müstakbilîn Cemiyeti bir süre sonra devre dışı kaldı. Cemiyetin 1924 yılının sonunda veya 1925 başında faaliyetine son verdiği tahmin edilmektedir. Bu konuyla ilgili kaynaklarda kesin bir tarih veya ifadeye maalesef rastlanmadı.
Netice itibariyle, mütareke döneminde ortaya çıkan bu kuruluş ülke imajı ve tanıtımı için önemli bir görev yerine getirdi. Türkiye’de turizmin henüz emekleme safhasında bile olmadığı bir dönemde Müstakbilîn Cemiyeti’nin ilk ciddi turizm organizasyonu olduğunu ifade etmek gerekmektedir.
Referanslar
Akçura, Gökhan (2002), Turizm Yıl Sıfır. İstanbul: Om Yayınları; Akşam (1922-1924); Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), (DH. EUM. 6. Şb), nr. 53/78; Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), (DH. UMVM), nr. 114/63; İkdam (1922-1924); Tanin (1922-1924); Tevhid-i Efkâr (1922-1924); Vakit (1922-1924
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Bakar, B. (2008). Turizm Tarihimizde İdealist ve Öncü Bir Organizasyon: Müstakbilîn Cemiyeti, Türklük Araştırmaları Dergisi, 20: 521-550.