Menavino, Giovanni Antonio
Kişi Yazar Seyyah
((?) – (?))
-
2020
Aslen Cenovalıdır ve Vultri (Voltri) Köyü’nde doğdu. XVI. yüzyıl başında, yaklaşık 12 yaşındayken tüccar babasıyla birlikte bulunduğu ve Adriyatik Denizi’nde Cenova’dan Venedik’e gitmekte olan ticari geminin korsanların eline geçmesiyle esir alındı. Daha sonra padişaha hediye olarak sunulması sonucunda da sarayda iç oğlanı oldu. II. Bayezid’in maiyetinde 10 yıl kadar iç oğlanı olarak hizmette bulunan Menavino, 1514 yılında Yavuz Sultan Selim‘in maiyetinde Çaldıran Seferi'ne giderken Trabzon’dan Sakız Adası’na kaçtı, oradan da Cenova’ya ulaştı.
Osmanlı sarayında bulunduğu süre boyunca Enderun’da eğitim görüp saraydaki olaylara ve götürüldüğü savaşlara şahitlik etmiş olan Menavino, yaşadıklarını ülkesine döndükten 30 yıl kadar sonra yazdığı eserinde anlattı. Söz konusu eser, 1548 yılında Floransa’da Trattato de costvmi et vita de Turchi (Türklerin Âdetleri ve Hayatı Üzerine Risale), Venedik’te ise I cinque libri della legge, religione, et vita de’Turchi et della corte & d’alcune guerre del Gran Turco (Türklerin Kanunları, Dini, Hayatı ve Saray ile Türk Hükümdarının Bazı Savaşları Üzerine Beş Kitap) adıyla basıldı.
Menavino’nun eseri, Heinrich Müler tarafından Türckische Historien ve Türckische Chronica adıyla Almancaya çevrildi. Müller’in Almanca çevirisinden de Philipp Lonicer tarafından Chronicorvm tvrcicorvm adıyla Latinceye çevrildi. Ayrıca, Francesco Sansovino’nun Dell’Historia Universale dell’origine e Imperio de Turchi adlı dergisinde Vita et Legge Turchesca başlığıyla yayımlandı. Nadezhda Syarova da 2004 yılında An Italian in the Court of the Sultan: Giovanni Antonio Menavino and his Five books about the customs and the way of life of the Turks adlı çalışmasını yayımladı. Türkiye’de ise Harun Mutluay tarafından Türklerin Hayatı ve Âdetleri Üzerine Bir İnceleme adıyla Türkçeye çevrildi ve Dergâh Yayınları tarafından basıldı.
Fransa kralına sunulmuş olan eserde Menavino, Sultan II. Bayezid’in kölesi olarak daha çocukluğundan itibaren sarayın en mahrem yerlerinde bulunduğunu, bu vesileyle de birçok şey görüp işittiğini belirterek düşmanın tanınmasına katkı sağlamak amacıyla yaşadıklarını yazdığını söyledi. Eser, her biri kitap olarak adlandırılan beş bölümden oluşmaktadır. Fransa kralına ithaf ile başlayan eserin birinci bölümünde Türklerin hayatı ve kanunları; ikinci bölümünde camiler, hastaneler, din ve adalet ile ilgili konular; üçüncü bölümde saray hayatı ve saray görevlileri; dördüncü bölümde ordu ve askeri teşkilat, padişahın yemeği ve uyku düzeni; beşinci bölümde ise Rumeli ve Anadolu ordusu, beyler arasındaki savaşlar hakkında bilgiler verildi. Her kitap ayrıca kendi içinde alt başlıklara ayrıldı. Bu alt başlıklarda evlenme, cenaze töreni, yeme içme ve giyim kuşam adetleri; Türklerin atlara olan ilgileri, eğlenceleri vb. kültürel bilgilere de yer verildi.
Referanslar
Gökçen, M. A. (2013). G. A. Menavino’nun “Trattato de Costvmi et Vita de Turchi” unvanlı Risalesinin “Türklerin Hayatı ve Adetleri Üzerine Bir İnceleme” Başlıklı Harun Mutluay Çevirisinin Eleştirisi, Osmanlı Araştırmaları, XLI: 361-382.; Menavino, G. A. (2011). Türklerin Hayatı ve Âdetleri Üzerine Bir İnceleme (Çev.: H. Mutluay). İstanbul: Dergâh Yayınları.