Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi
Kavram Üretim Yönetimi ve Pazarlama Sosyoloji
-
2019
Abraham Maslow, XX. yüzyılın önde gelen psikologlarından biridir. Alana en kalıcı katkısı, İhtiyaçlar Hiyerarşisi idi. Maslow, bir hiyerarşide düzenlenmiş beş temel ihtiyacın alt sıradan üst sıraya kadar en uygun insan varlığı için şart olduğunu öne sürmüştür. Maslow (1943), bir bireyin eksik ihtiyaçları yeterince karşılandığında, kademeli olarak gereksinimlerinin tamamlanması halinde, bireyin başarılı bir biçimde ilerleme göstereceğini savunmaktadır. Sosyal bilimci Abraham Maslow, ihtiyaçlar piramidi teorisinde kişinin kendisini gerçekleştirmesine ilişkin bu durumu, insanın yaşamımdaki gereksinimleri basamaklayarak anlatmaya çalışmıştır. Teoriye göre belli bir hiyerarşi içerisinde en temel ihtiyaçlardan hareketle alt düzeydeki bir ihtiyaç karşılanmadan bir üst basmağa geçilemeyeceği ifade edilmektedir. Abraham H. Maslow (1954) birçok bilgin tarafından eleştirilmesine rağmen, insan motivasyonunun incelenmesinde kabul görmüş olan motivasyon ve kişilik olarak en yaygın kullanılan teorisini ortaya çıkarmıştır. Abraham Maslow, insan ihtiyaçlarını beş kategoride sınıflandırmıştır. En düşükten en yükseğe, sıralı olarak ön sıraya göre düzenlenmiştir. Bu ihtiyaçların evrensel olduğunu ve daha düşük ihtiyaçlar karşılanmadan daha yüksek ihtiyaçların etkinleştirilmediğini savunmuştur. Bu ihtiyaçlar şu şekildedir;
1) Fizyolojik veya temel ihtiyaçlar: Bu ihtiyaçlar arasında açlık, susuzluk, barınma, seks ve diğer bedensel ihtiyaçlar yer alır. Fizyolojik ihtiyaçlar, yaşamak için gerekli olan ihtiyaçların yerine getirilmesini esas alır.
2) Güvenlik ihtiyacı: Güvenlik ihtiyaçları arasında kişinin fiziksel ve duygusal zararlardan korunması yer almaktadır. Özgürlük için tehdit ve tehlikelerden yoksun olmayı veya kendini korumayı ifade eder.
3) Aidiyet ve sevgi ihtiyacı: Bunlar şefkat arzusu, aidiyet duygusu, kabul görme ve arkadaşlıktır. Bu ihtiyaç, bir bireyin diğer insanlarla uyum içinde var olma yeteneğini destekler.
4) Saygı ihtiyacı: Bunlar arasında kendine saygı, başarı, yetkinlik, özerklik, özgüven, statü, gibi tanıma ihtiyaçlar yer alırken, bu ihtiyaçlar karşılandığında, bir yeterlilik duygusu doğurur, ancak karşılanmadığı zamanlarda ise çaresizlik ve aşağılık hissi yaratır.
5) Kendini gerçekleştirme ihtiyacı: Bu ihtiyaç, kişinin olabileceği her şeyin en üst seviyesini fazlasını ifade eder. Maslow, bireyin motivasyonunu, her biri kendi rütbesine sahip olan önceden belirlenmiş bir ihtiyaç sırası açısından görür.
Maslow’a göre örgütler/işletmeler çalışanlara yeterli yaşam koşullarını karşılayabilmelerini sağlayacak bir maaş sağlamalıdır. Buradaki mantık, herhangi bir aç çalışanın, işyerine herhangi bir katkı yapmasının pek mümkün olmayacağı yönündedir. Güvenlik ihtiyaçları bu, ikinci seviye ihtiyaçları karşılar. Fizyolojik ihtiyaçlar karşılandıktan sonra güvenlik ihtiyaçları devreye girer. Tehdit ve zararlardan arındırılmış güvenli bir çalışma ortamına ihtiyaç duyulduğunu belirtir. Bunun sebebi çalışanların zararsız bir ortamda işlerini zarar korkusu olmadan yapmaktır. Güvenlik ihtiyaçları karşılandıktan sonra sosyal ihtiyaçlar devreye girer. Sosyal ihtiyaçlar bağlı olma (başkaları tarafından sevilmesi ve kabul edilmesi gerekiyor) ihtiyacı ile ilgilidir. Bu ihtiyaçların karşılanması için örgüt/işletme, çalışanların piknik, bowling organizasyonları vb. sosyal etkinliklere katılımını teşvik eder. Saygı gereksinimi dördüncü ihtiyaç düzeyini temsil etmektedir. Kendine saygılı olma ve başkalarının onaylanmasına olan ihtiyacı içerir. Kendini gerçekleştirme ihtiyacı, üçgenin üstündeki son seviyeyi temsil eder. Bu gereksinim, en yüksek potansiyele sahip olanları geliştirebilme yeteneğine sahip olma ihtiyacını ifade eder.
Referanslar
Adiele E.E. ve Abraham, Nath. M. (2013). Achievement of Abraham Maslow’s Needs Hierarchy Theory among Teachers: Implications for Human Resource Management in The Secondary School System in Rivers State, Journal of Curriculum and Teaching 2 (1): 140-144; Kaur, A. (2013). Maslow’s Need Hierarchy Theory: Applications and Criticisms, Global Journal of Management and Business Studies, 3 (10): 1061-1064; Kula, S. ve Çakar, B. (2015). Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi Bağlamında Toplumda Bireylerin Güvenlik Algısı ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki, Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 6 (12 ): 191-210; Noltemeyer, A., Bush, K., Patton, J. ve Bergen, D. (2012). The Relationship Among Deficiency Needs And Growth Needs: An Empirical İnvestigation Of Maslow’s Theory, Children and Youth Services Review, 34: 1862–1867.