Kurumsal Yiyecek-İçecek İşletmesi
Yeme-İçme İşletmesi
-
2019
Kurumsallaşma, işletmelerin çevreye uyum sağlamak için var olan norm, değer ve yapı kalıplarının yeni normlar, değerler ve yapılarla aynı çatıda bir araya geldiği süreç olarak tanımlanmaktadır. Kurumsal teori temeline dayanan bu anlayışa göre kişiler değil yönetim anlayışı ön plandadır. İşletmeler çevre baskılarından korunmak ve işletmenin sürekliliğini sağlamak için eşbiçimlilik (izomorfizm) yoluna giderler. Aynı ortamda yaşayan örgütler, kendilerine özgü özelliklerinden bağımsız olarak benzer kurumlara uymak zorunda oldukları için yapısal açıdan eşbiçimli hâle gelmektedir. Bu durum yasal zorunluluklardan (zorlayıcı), işle ilgili sistemlerin kuralcı baskılarından (kuralcı) veya sektördeki rekabetten (taklitçi) kaynaklanabilir. Eşbiçimliliğin kaynağı ne olursa olsun işletmeler kurumsallaşma yoluna giderler.
Kurumsallaşma kavramının temelleri klasik yönetim teorilerinden bürokrasi yaklaşımına dayanmakta olup kimi araştırmacılar tarafından modern bürokrasi olarak da adlandırılmaktadır. Kurumsallaşmayla işletmeler var olan norm, değer ve yapı kalıplarının yeni norm, değer ve yapılarla aynı çatıda bir araya getirmektedir. Alan yazında kurumsallaşma kavramı dış tehditlere karşı zaman içerisinde işletmelerin kapasite ve standartlarını uyumlaştırma, fikirleri ve değerleri yayma süreci olarak tanımlandığı gibi; hareketlerin aynı şekilde tekrarlanması ve bireyler için benzer anlamlara gelmesi olarak da kabul görmektedir.
Modern yönetim anlayışı kapsamında değerlendirilen kurumsallaşma kavramı altı fonksiyonla açıklanmaktadır: Formelleşme, profesyonelleşme, şeffaflaşma, tutarlılık ve kurumsal sosyal sorumluluk. Kurumsal yiyecek-içecek işletmeleri bahsedilen bu faktörleri yerine getiren işletmeler olarak açıklanmaktadır. Kurumsal yiyecek-içecek işletmelerinin bu fonksiyonları yerine getirmesinde bazı işletme özellikleri önem kazanmaktadır. Buna göre işletmelerin ticari olarak tüzel kişi olması, zincire bağlı olması, yönetim kurulunun bulunması ve çalışma saatleri kurumsallaşmada etkili özelliklerden sayılmaktadır. Bu özellikler temelde kurumsallaşmanın en temel dayanağı olan formelleşmeyi zorunlu hâle getirmekte ve kurumsallaşmanın en temel ayağı doğal olarak gerçekleşmektedir. Yiyecek-içecek işletmelerinin kurumsallaşmasında diğer işletmelerden farklı olarak şeffaflaşma boyutunda farklılıklar yaşanmaktadır. Pek çok işletme çeşidinde şeffaflaşma sadece hissedarlara karşı şeffaflık (hesap verme) olarak anlaşılırken yiyecek-içecek işletmeleri söz konusu olduğunda hijyen ve gıda güvenliği gibi boyutlar da ele alınmaktadır.
İşletme özellikleri dikkate alındığında, günümüzde kurumsal yiyecek içecek işletmelerinin en önemli temsilcilerinin zincir fast food işletmeleri olduğu görülmektedir. Yasal durumları gereği zincir işletmelerde kişiler değil işletme politikaları yönetimi düzenlemekte ve işletmelerin tek adam yönetiminden uzak yönetilmesi sağlanmaktadır. Geleneksel yiyecek içecek işletmelerinde de örnekleri görülen kurumsal yiyecek-içecek işletmeleri sayıları az da olsa uzun yıllardır hizmet vermeleriyle ön plana çıkmaktadır. Kurumsallaşma sürekliliğin sağlanması bakımından yiyecek-içecek işletmeleri için önem arz etmektedir.
Referanslar
DiMaggio, P.J. ve Powell. W.W. (1983). The İron Cage Revisited: İnstitutional İsomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields, American Sociological Review, 48 (2): 147-160; Kimberly, J. R. (1979). Issues in the Creation of Organizations: Initiation, Innovation, and Institutionalization, The Academy of Management Journal, 22 (3): 437-457; Meyer, J. W. ve B. Rowan (1977). Institutionalized Organizations: Formal Structure as Myth and Ceremony, The American Journal of Sociology, 83 (2): 340-363; Scott, W. R. (1987). The Adolescence of Institutional Theory. Administrative Science Quarterly, 32 (4): 493-511; Selznick, P. (1996). Institutionalism ‘Old’ and ‘New’, Administrative Science Quarterly, 41 (2), 270-277.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Zencir, E. (2013). Birinci Sınıf Restoranlarda Kurumsallaşma Durumunun Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.