Kızılcakaya Köyü Kentsel Sit Alanı, Sinop ilinin Ayancık ilçesine bağlı Kızılcaköyü köy yerleşik alanında kalmaktadır. Köy ilçe merkezine 35 kilometre, İl merkezine 77 kilometre mesafededir.  Kızılcakaya köyü kentsel sit alanının önemi büyük ölçüde ahşap malzeme ile yapılmış olan bu geleneksel dokunun bir arada ve toplu halde bozulmadan günümüze kadar gelebilmiş olmasıdır. Bölgedeki dağınık yerleşimin aksine Kızılcakaya Köyü’nde toplu yerleşim hâkimdir.  Konutlar genel olarak yöresel malzeme ile yapılan ahır katı ve onun üzerinde yaşam katı şeklinde düzenlenmiştir. Ahşap malzemenin köşelerde birbirine geçirilmesi ile oluşturulmuştur. Evlerin çoğu kullanılmamaktadır.

Kızılcakaya Köyü Kentsel Sit Alanı’nın koruma altına alınmasına ilişkin girişimler 2020 yılında Kaymakamlık talebi ile başlamış alan önce Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca görevlendirilen uzmanlar tarafından ardından da Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu üyelerince yerinde incelenmiş ve bir arada bulunan çoğunluğu ahşap olan toplam 83 adet taşınmaz Samsun Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun 29.09.2021 tarihli ve 7958 sayılı kararı ile koruma altına alınmıştır. Koruma altına alınan taşınmazların 40 tanesi konut, 20 tanesi serender, 13 tanesi fırın, sekiz tanesi samanlık, bir cami ve bir okul binasıdır. Ayrıca tescil edilen 83 adet yapı bir bütün olarak yerleşmenin ait oldukları dönemin yaşam biçimini gelecek nesillere aktarmaları sebebiyle teker teker taşıdıkları kıymetten daha fazla değer taşıdığı için “Kızılcakaya Köyü Kentsel Sit Alanı” olarak tescil edilmiştir.

Konut olarak kullanılan yapılar çoğunlukla üç katlıdır. Ancak iki katlı yapılarda mevcuttur. Yapı iç bölmelerinin tamamı ahşaptır. Konutların zemininde de yöresel taşlar kullanılmış olup ağaç kalaslar ile birbirine geçirilmiştir. Yaşam katı ahşap tahtaların çantı tekniği ile birbirine geçirilmesi ile oluşturulmuştur. Pencereler genellikle dar dikdörtgen formludur. Orijinalinde ahşap olan pencereler bazı konutlarda pvc ile değiştirilmiştir. Çoğu konutta yüksek beşik çatı kullanılmıştır. Ancak kırma çatı örnekli konutlarda mevcuttur. 

Samanlıklar ahşap malzeme ile yapılmıştır. Fırınlarda yöresel taşlar kullanılmıştır. Üst örtüsü orijinalliğini koruyan fırın çatılarında kayrak taşları kullanılmıştır.  Hemen her eve ait serender ya da samanlık mevcut olup bu yapılar kalasların birbirine çantı tarzda geçirilmesi ile oluşturulmuştur. Serender ve samanlıklar beşik çatı ile örtülüdür. Çoğunlukla saç kaplıdır.

Okul binası tek katlı betonarme malzemelidir. 1996 yılında öğrenci sayısının 10’un altına düşmesi sebebiyle kapatılmıştır. Günümüzde terk edilmiş durumdadır.  Köy camisi ahşap çantı tarzda inşa edilmiş olup sonradan bazı bölümleri kaplanmıştır.

Köy halkı ile yapılan görüşmelerde köylünün büyük ölçüde marangozlukla uğraştığı ve evlerini kendi marifetleriyle yaptığı öğrenilmiştir. Köyün yerleşimi ile ilgili bilgi edinilememiştir. 113 ada, iki parseldeki köy mezarlığında eski mezar taşına rastlanılmamıştır.

Kızılcakaya Köyü Kentsel Sit Alanını diğer kentsel sit alanlarından ayıran en önemli özelliği köy yerleşik sınırları içinde olmasıdır. Kızılcakaya köyü kentsel sit alanında geleneksel doku muhafaza edilmiş betonarme malzemeye neredeyse hiç yer verilmemiştir. Köyün asfaltlama çalışmaları tamamlandığında yakınındaki Akgöl ve İnaltı Mağarası ile önemli gezi rotası olacağı düşünülmektedir. Turizm için geliştirilebilir geliştirilmesi gereken konumdadır. Alana ilişkin koruma amaçlı imar planı hazırlama çalışmaları devam etmektedir.