"Kızılay Emri Altında Plevne ve Erzurum’da 1877-78 (Rus-Türk Harbi)" Başlıklı Kitap

Yayınlar Kitap

Genç bir Avustralyalı’nın Avrupa’da yapılan son büyük muharebelerdeki tecrübelerinin sade ve doğru hikâyesi olmayı hedef tutan bu kitap, 20 sene geçirdikten sonra ortaya konuldu. Bunda yazarın operatör olduğu için irfan ve edebiyat yapacak az vakti olmasının etkisi vardı. On altı bölüme ayrılan kitabın ilk sayfalarında özetleyici kelimeler kullanılır. Bunlar;

1. Bölüm: Avustralya’da Melbourne’den Sofya’ya: Kendime dair- Gezinti yılı- Sırpları ilk görüş- Roma şehri- Muhtemel kaynana- pirzola yemenin acı akıbeti- Bir ispanyalı şair- Bir hayat devresinde ele geçecek fırsat- Bu fırsatı nasıl yakaladım?- Garcia’nın altın saati- Del Poppo caddesi- Haydi Londra’ya. Türkiye Devleti hizmetine giriş- Viyana’ya tekrar geliyorum- İstanbul- Yarım ayın aslı- Misserie oteli- Türk seciyesi- Bir muhteşem Belvedere- Beyazıt kulesinden görünüş.

2. Bölüm: Rus-Türk Harbinin başlamasından önceki hadiseler: Prens Czetwertinski- Mecaralı bir hayat- Onun ilk vazifesi- Geriye Bir bakış- Asil bir Lehli- Monte Karlo’dan Brisbone’a- Bir Prens bir yelkenli gemide gemicilik ediyor. - Bir köy öğretmeni- Avrupa’ya dönüş.- Yoksulluk yükü- Avustralya’da bu yük daha hafif- Flemington’da büyük bir kazanç- Batavya’da okul öğretmenliği- New South Wales’e tekrar dönüş- Wagga’nın ölümü.

3. Bölüm: Harp Muhakkak: Haydi, Vidin’e- Kuvvetli istihkâmlar- Osman Paşa komutan- Kalafat’lılar iş başında- Doktor Black- Haysiyetsiz bir İngiliz- Görür görmez ateş!-Bir tevkif Mısır kıtaları geliyor- Zara Dilber Efendi- Osman Paşa’nın Balosu- Unutulmaz bir memuriyet- Birçok dostlar buluyorum- Vidin’in hanımları- Muharebe’den önce dans. - Üç güzel Romanyalı- Öfkeli bir büyükbaba- Lambro Redivivus- Sefer hazırlığı- Bir zorlu dişçilik.

4. Bölüm: Vidin’den Pilevne’ye: Rusya ile harbin ilanı- Uğursuz bir sessizlik- İlk mermi- En sonra ateş altında!- Kasaba halkı ortadan kayboluyor- Yeraltında bir hamle- Berzahtan geçiş- Bir gambotun havaya uçuşu—Hastanemiz topa tutuluyor—yaralıların öldürülmesi- Top ateşi altında ameliyat- Bir korkunç tesadüf- Bir Türk annesi nasıl öldü. - Bazı şaşılacak kurtuluşlar- Çerkezlerin bir akın seferi- Büyük çapta hayvan talanı- Uzun süren bombardıman- Önemsiz zayiat- Osman paşa tabyalarda- İyi bir nişan için mükâfat- Çerkezler- Osman Paşa’nın planları.

5. Bölüm: Birinci Plevne Muharebesi: Plevne kasabası- Tabii bir istihkâm- Le Petite Village (Küçük Köy)- Çingenelerin verdikleri haber- Doktor Robert- Bir ziyaret- Birinci Plevne muharebesi-Bir top düellosu- Yaralılara tıbbi yardım- Bir topçunun ölümü- (Zaucuska). - Hastahanelerin tertibi- Türk müdafaa hattının durumu- Muharebenin başlangıcı- Canik Bayırı savaşı- Yaralılar geliyor- Arabalarda çekilen azab- Top mermisinin türlü yaraları- Bazı olağanüstü iyileşmeler- Türklerin tahammül ve metanetleri- Alkolden kaçınma- Aza kestirmeye itiraz.

6. Bölüm: Birinci Muharebe ile İkinci Muharebe Arasındaki Fasıla: Yaralıların gönderilmesi- Osman Efendi- Amaliyet yapıyoruz- Parmakların kesilmesi- Hainlere bir ibret- Muhakeme ve iman- Kasabada inzibat- Muharebeden sonra çarşıda- Bazı acıklı yadigarlar- Yağmacılara ceza- Çerkezlerle Bulgarlar- Soğuk kanla adam öldürme- Tahkimat işi- Ölü gömen postalarla beraber- Muharebe meydanında bir gezinme – Yeni yardım kuvveti geldi- Lofca seferi- Rifat Paşanın muvaffakiyeti.

7. Bölüm: İkinci Plevne Muharebesi (30 Temmuz): Hastalarımla konuşma- Bir kürt- Korkunç itiraf- Düşmanını nasıl öldürmüş- Casusun ölümü- İkinci Plevne Muharebesi- Ben de karıştırıyorum. - Türk kadınları su taşıyor- Muharebede vurulan bir kadın- Griviçe Köyü’ne bir hücum- Rus piyadesinin ric’ati- Bir süvari takbi- Mustafa Bey kılıcını sallıyor.

8. Bölüm: (Pelisat) ve Lofca Hadiseleri: Bir Çerkez ve bir domuz- (Olivier Pain) ı ziyaret- Fotoğrafları bana hayret veriyor- Pilevne’de Sidney limanının bir manzarası- Fransız gazetecinin macerası- Sudan’da yalnızca bir ölüm- Terayağı yapan bir Prens- Bulgar pireleri.- (Poradım)a sefer- Cepheye Gidiş- İş başında Sahra Hastahanesi- Rus toplarının zapt olunması- Yaman bir Çerkez. Bir tabya üzerine hücum- Umumi Ricat- Tabyada bırakılan yaralılar.

9. Bölüm: Üçüncü Plevne Muharebesi: Üçüncü Plevne Muharebesi- Tahkimat yapmakta Türk dehası- Tabyalar nasıl yapıldı- Bir toprak tabyanın tarifi- yer altında uyku- Çamur içindeki deliklerde yaşayan insanlar- Üç sıra ateş- Muharebenin başlangıcı- Koca Tabya- Lauri ve dolu humbara (top mermisi). - Radişevo yanıyor- Umumi hücum- Türk kasaba halkı muharebeye karışıyor- (Griviçe) Tabyası üzerine Rus hücumu- Fundalık siper tutuşuyor- Tabyayı ziyaret ediyorum.

10. Bölüm: Pilevne’nin Muhasarası: Lauri ve sucuk- Haşlanmış bakla ziyafeti- Bir ‘‘Mükaleme memuru’’- Savaş meydanında nezaket- Türklerin yorulma bilmez çalışması- General Skobeleff’in derdi- Bir tabyayı ziyaret- Rusların Topçuluğu- Seyisimi kaybediyorum- Kazları nasıl elde etmeli- Keşife gidiyorum- Belalı on dakika- Yeni bir at arama- Çok güzel bir muharebe atı kayboluyor- (Netropol) üzerine çekiliyoruz- Topçu- Ruslar konvoyumuza hücum ediyorlar- Sıhhiye malzememizi kaybediyoruz- Tuhaf Bir Rus Esiri- Sadık Paşa ile akşam kahvesi.

11. Bölüm: Hastahanenin Faciaları: Hastahanedeki hastalarımızdan bazıları- Sarılıktan bir ölüm- Çiçek hastalığı ve Tifo humması- Hastahane gankreni- Ölü gömücüleri bekleme- Korkunç durum- Hafif yaralandım- Bir Türk Florance Nighteengale- Kötü bir Vak’a- Malzemesizlikten bir şey yapamıyorum- Yaralılar koyun sürüsü gibi ölüyor- İngiliz doktorları geliyor- Hoş bir ziyaret. – Doktor Bond Moore ve Doktor Mac Kellar.

12. Bölüm: İstanbul’dan Erzurum’a: İstanbul’da Hayat- Sir Collingwood Dickson- Serakser Kapısına gidiş- Serseri İngilizler- Tuhaf bir macera- Harp Muhabirleri- General Berdan- Albay Valanine Baker- İzmit Körfezi’nde bir piknik. - İngiliz Harp Gemisi (Achilles) de- Türkler aylık veriyor- Yüksek bir fiyat- Kafeşantalar etrafında- Erzurum’a bir davet- Pilevne yolu kapandı- (Stafford House) Hastahane heyetine giriyorum- Bir veda ziyafeti. –Karadeniz Seyahati.

13. Bölüm: Bir Sarılmış Şehir: Tifüs belası – Pyemya (kan zehirlenmesi ve zatüre) – Korkunç soğuk – İleri karakollarımız donup ölüyor – Kars’ı Ruslar aldı – Yaralılar yolculuğu – Kar üstünde 180 mil – Donmanın tesirleri – İskelet eller – Hastanelerde kalabalık. – Doktorumuz hasta – Garip bir hayal – Uzun yıllardan sonra – Edmund O’Donovan – Çerkezlere bir ziyafet – İrlanda usulü bir domuz – Yeni bir hedef – Zohrab gidiyor – Konsoloshaneye geçiyoruz – Muhasarada yılbaşı.

14. Dördüncü Bölüm: Erzurum’un Teslimi: Nekahat süresi – Sıhhıye adamları arasında ölüm – Doktor Stoker ile Doktor Stiven’in gelişleri – Yaman bir yolculuk – Rusların elinde – İngiliz bandırası hakkında hürriyet – Tekrar vazifeye başlıyorum – Bir antika – Satılık antikalar – Bir mütareke ilan olundu – Rusların görünüşü – Kapılar açıldı – Rus ordusunun Erzurum’a girişi.

15. Beşinci Bölüm: Harbin sonu: Hasta Ruslara yardım- Pis bir sahne- Rus doktorlarının işi- Melikof’un takdiri- Kızıl Haç heyetinin gelmesi- Yeni bir kandil- Büyük bir infilak- Erzurum itfaiye alayı- Hareketimiz için hazırlıklar- Bir İranlıya yapılan kabaca bir şaka- Hoş bir olay- Prenses Erzurum’da- Mr. Zohrab’ın kütüphanesi-.

16. Altıncı Bölüm: Son Günler: Dul kadından kaçıyoruz- İstanbul’a varış- İngiliz yardımı- Baroness (Burdett Coutds)- Meşhur bir artistle ilk tanışma- Osman Paşa’nın dönüşü- Türk Skobeleff’i Yüzbaşı Morisot’un Macerası.

Yararlanılan Kaynaklar

Ryan, C. S. ve Seyfioğlu, A. R. (1962). Kızılay Emri Altında Pilevne ve Erzurum’da, 1877-78 (Rus-Türk Harbi). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.