Kazasker Mustafa İzzet Efendi Sergisi

Etkinlik Sergi

(İstanbul, 09 Aralık 2014 – 10 Mart 2015)

Yeserizade Kazasker Mustafa İzzet Efendi’nin öğrencisi Kazasker Mustafa İzzet Efendi (1801-1876) XIX. yüzyılda Osmanlı’da yaşamış ünlü Türk bestekâr, hânende, neyzen, hattat, şair ve devlet adamıdır. II. Mahmut’un sesini çok beğendiği Kazasker Mustafa İzzet Efendi Türk müziğinde kullanılan Tarz-ı Cedid makamını bulmuş, bu tarzda peşrev ve semailer yazmıştır. Müzik eğitimini Şâkir Ağa, Dellâlzâde İsmâil Ağa, Suyolcu Sâlih Efendi, Kömürcüzâde Hafız Mehmet Efendi ve Basmacı Abdi Efendi’den alan Kazasker Mustafa İzzet Efendi aynı zamanda usta bir neyzendir. Keşfıı-l Arâb ve Avamil-i Mıı’arrebî adlı şiir kitapları ile kendi elinde yazdığı bir güfte mecmuası bulunmaktadır.

Ayasofya’yı süsleyen Hulefay-ı Raşidîn celi sülüs levhaları ile yine Ayasofya kubbe kuşağındaki Nûr Ayeti, İstanbul başta olmak üzere Bursa ve Kahire’deki birçok binanın yazı ve kitabelerindeki hatlar Kazasker Mustafa İzzet Efendi’ye aittir. Daire-i Umür-ı Askeriye (İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kapısı), Selimiye Kışlası, Çırağan Küçük Mecidiye Camii, Yenikapı Mevlevihanesi, Dolmabahçe Sarayı, Topkapı Sarayı, Kadıköy İskele Camii, Çemberlitaş Bezm-i Âlem Valide Sultan Mektebi, Bursa Ulu Camii, Hırka-i Şerif Camii, Kasımpaşa Camii, Yahya Efendi Türbesi ile Kavalalı Mehmet Ali Paşa Türbesindeki eserlerinin yanı sıra 11 Ku’ran-ı Kerim, 200’den fazla Hilye-i Şerife, sayısız beyit, kıt’a ve kitabesi bulunmaktadır. Önce Osmanlı saray dairesinde Silâhtar Gazî Ahmed Paşazâde Ali Paşa tarafından yetiştirilen Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Galatasaray Sultanisi'nde geçirdiği üç yılın ardından yine saray içindeki Enderun-u Hümayun Mektebi’nde eğitimine devam etmiştir. Hat sanatını tâ’lik yazıyı öğrendiği, adını ve icazetini alarak padişah yakınları arasına girdiği Yeserizade Kazasker Mustafa İzzet Efendi’den; sülüs ve nesih yazıları Çömez Mustafa Vasıf Efendi’den öğrenmiştir. En çok nesih, sülüs, celi sülüs ve celi tâ’lik türlerinde hat eserler veren Kazasker Mustafa İzzet Efendi, celi yazıda kendine has bir üslup geliştirmiştir. Aynı zamanda Seyyid olan Kazasker Mustafa İzzet Efendi devlet hizmetinde kazaskerlik, baş ulemalık gibi önemli görevlerde bulunmuş, II. Mahmut’un oğlu Sultan Abdülmecid’in şehzadelerinin hat hocası olmuş, II. Mahmut’un torunu Sultan Abdülaziz’in hocası olmuştur. Hattat Mehmet Şefik Bey, Muhsinzade Abdullah Hamdi Efendi, Abdullah Zühtü Efendi, Mehmet İlmî Efendi, Vahdeti Efendi, Hasan Rıza Efendi ve Zekai Dede yetiştirdiği hat öğrencileriyken; Medenî Aziz Efendi, Zekaî Dede, Behlul Efendi ve Yeniköylü Hasan Efendi yetiştirdiği müzik öğrencileridir.

Kazasker Mustafa İzzet Efendi Sergisinde hattatın tâ’lik, nesih, sülüs ve celi sülüs yazıları ile yazdığı beyit, kıt’a ve Hilye-i Şerifleri ile nesih hatla yazdığı Ku’ran-ı Kerimleri ile kitabelerinin fotoğraflarına yer verilmiştir. Eserlerin çoğu Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ne ait olan sergiye İstanbul Türbeler Müze Müdürlüğü, Türk ve İslam Eserleri Müzesi Müdürlüğü ve Sakıp Sabancı Müzesi de eserleri ile katkıda bulunmuştur. Sergide Kazasker Mustafa İzzet Efendi’nin hat hocalarının ve yetiştirdiği hat öğrencilerinin de eserleri de izleyiciye sunulmuştur.

Yararlanılan Kaynaklar

Aksüt, S. (1993). Türk Musikîsinin 100 Bestekârı. İstanbul: İnkılap Kitabevi; Ayverdi, S. (2002). Boğaziçi’nde Tarih: Sâmiha Ayverdi Külliyatı-14. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı; Çakıroğlu, E. (2008). Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi: 2 Cilt. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık; Göksu, M. D. (2015). İstanbul: Kültür ve Edebiyat Atlası, İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu; askan, M. N. (2001). Yüzyıllar Boyunca Üsküdar: 3. Cilt. İstanbul: Üsküdar Belediyesi; Öztuna, Y. (1998). Tarih Sohbetleri: 1.Cilt, İstanbul: Ötüken; Özyalçıner, A. (2015). Öyküleriyle İstanbul Anıtları – 1. İstanbul: Evrensel Basım Yayın; Özyalçıner, A. (2015). Öyküleriyle İstanbul Anıtları – 2. İstanbul: Evrensel Basım Yayın; Sarı, E. (2016). Hat Sanatı, Antalya: Net Medya Yayıncılık; Tekeli, İ. (1994). Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi: 5.Cilt. İstanbul: Kültür Bakanlığı / Tarih Vakfı.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Serin, M. (1999). Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar. İstanbul: Kubbealtı Akademisi Kültür ve San’at Vakfı.