Kayme Sarayı

Doğal ve Kültürel Miras Saray

Kayme Sarayı'nın olduğu bölge olan Hakkâri tarihte birçok kavime ev sahipliği yapmıştır. Hakkâri merkezi için Culemerg, Hakkâri ise bölgenin genel ismi için kullanılmıştır. Her ve kari kelimelerinden meydana gelen isim güçlü, kuvvetli anlamına gelmektedir. Şehrin merkezi için kullanılan Culemerg kelimesi de su kanallarının dolandığı çayır anlamına gelmektedir. Bölgenin coğrafi özelliklerine baktığımızda gerçekten yüksek dağlarla çevrili, ulaşımı oldukça zor bir topografyaya sahiptir. Bölgenin oldukça yüksek rakımı su kaynaklarının da bol olmasını sağlamış ve verimli meralar ortaya çıkmıştır. Hakkâri coğrafi sınır olarak Türkiye’nin güney ve doğu ucunun kesiştiği bir sınır bölgesidir ve Güneydoğu Torosların İran’daki Zağros Dağ silsilesine uzanan kısmını oluşturmaktadır. Hakkâri oldukça zor ve sarp bir coğrafya da yer aldığı için birçok devletin kontrolüne girip çıkmıştır. Bu yüzden de bölgede aşiret kültürü oldukça yaygındır. Bununla birlikte çeşitli dönemlere ait birçok saray ve benzeri tarihi yapılara rastlanmaktadır.

Kayme Sarayı, Hakkâri’nin Şemdinli ilçesinin Bağlar Köyü’nde yer almaktadır. Saray kitabelerine göre saray 1909-1911 yılları arasında Seyit Ubeydullah oğlu Seyit Muhammed Sıddık tarafından yaptırıldığı bilinmektedir. Sarayın genel mimarisine bakıldığında iki katlı bir yapı olarak karşımıza çıkmaktadır. Boyutları ise 18,8x24 metre ölçülerinde ve kuzey-güney yönünde dikdörtgen bir plandadır. Bölgenin coğrafi açıdan engebeli olması, sosyo-ekonomik açıdan geri kalması ve terör olayları nedeniyle tarihi yapılarda meydana gelen hasarlar iyi takip edilmedi. Nitekim Kayme Sarayında da ciddi hasarlar söz konusudur. Sarayın üstü tamamen yıkıldı, doğu ve güney duvarları zor ayaktadır, batı ve kuzey duvarları ise iyi durumdadır. Ancak bölgede huzur ortamı sağlandıkça ve tarihi eserler gün yüzüne çıkartıldıkça onarım ve restore faaliyetleri de yapılmaktadır. Nitekim Hakkâri Valiliği ve Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı'nın finansörlüğünde, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi öğretim üyesi Şahabettin Öztürk'ın başkanlığındaki bir ekip restorasyon çalışmalarını yürütmüştür. 1998 yılında başlatılan çalışmalar tahribatın büyüklüğünden dolayı ancak 2011 yılında uygulama aşamasına geçilmesine neden olmuş ve 2018 yılında da tamamlanmıştır. Saray çevresinde bölgede oldukça kabul gören birçok din âliminin türbesi de bulunmaktadır. Bu yüzden Hakkâri Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü sarayı Seyyid Taha İslam Hakkâri Müzesi olarak turizme kazandırmak için gerekli çalışmaları yapmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Hakkâri İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2020a). Saray ve Medreseler, https://hakkari.ktb.gov.tr/TR-159137/saray-ve-medreseler.html, (Erişim tarihi: 19.08.2020); Hakkâri İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2020b). Hakkari Tarihi, https://hakkari.ktb.gov.tr/TR-158986/hakkari-tarihi.html, (Erişim tarihi: 19.08.2020); Türkiye Kültür Portalı. (2020). Kayme Sarayı-Hakkari, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/hakkari/gezilecekyer/kayme-sarayi, (Erişim tarihi: 19.08.2020).