Kartal Belediyesi Masal Müzesi

Müze Çocuk Müzesi

(Kartal, İstanbul, 2017 - )

İstanbul’un Kartal ilçesinde yer alan Türkiye’nin ilk masal müzelerinden biridir. Kartal Belediyesi'ne bağlı özel bir müze niteliği taşımaktadır. Küratörlüğünü şair ve yazar Sunay Akın’ın üstlendiği müze 2017 yılında ziyarete açıldı. Yakacık semtinde koru içerisinde, yaklaşık 2.000 metrekarelik bir alanda konumlanan müzenin, içinde bulunduğu yeşil doğayla masalsı bir görünüm de kazanması hedeflenmektedir. Müzenin bünyesinde Türk ve dünya masallarının, bilinen en eskilerinden günümüze uzanan süreçteki tasvirleri, oyuncakları, ilk basım kitapları ve bu masallara dair objeler sergilenmektedir.

Müzenin içinde konumlandığı geniş bahçede yer alan ünlü masal kahramanlarına ait heykeller; ziyaretçilerine masal karakterlerini görme, onlara dokunma ve hatta onları bahçede kurgulayacakları oyunlarına dahil edebilme fırsatı vermektedir. Bu bölümdeki heykeller arasında; Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler, Kül Kedisi - Sindirella, Deniz Kızı, Heidi, Nasreddin Hoca gibi ünlü masal simaları yer almaktadır.

Ana teşhir binasındaki katlanır üç boyutlu masal kitapları şeklinde tasarlanmış sergileme modülleri, sahne ve dekor tasarımı sanatçısı Ayhan Doğan tarafından kurgulandı. Tasarım; ziyaretçilere kitap, masal ve okuma sevgisi aşılamayı hedeflerken ziyaretçiyi de bu kurgunun içine dahil ederek bir masal kahramanı olarak resmetmektedir.

İki katlı ana sergi binasında kurgu, iki temel bölüme ayrılmıştır. Birinci bölüm, masal okumanın tarihi üzerine kurgulanırken; Hans Christian Andersen’in balmumu heykeli ve 1850 yılında Danimarka’da basılan ilk resimli kitabı bu bölümde sergilenmektedir. Yine bu bölümde masal okumanın tarihinin betimlendiği, dollhouse olarak da isimlendirilen bebek evlerine yer verilirken; kitapçı olarak kurgulanmış bir bebek evinde, asıllarından birebir referanslarla küçültülerek oyuncaklaştırılmış masal kitapları yer almaktadır.

Müzenin diğer bir bölümünde; bugünkü projeksiyon ve çizgi filmlere de ilham olan Laterna Magica'lar ve nadir bulunan filmlerine yer verilmektedir. Hem Türk hem de dünya masallarının yer aldığı bu bölümde masallar; ilk baskıları, onlara ait özgün oyuncaklar ve oluşturulan illüstrasyonlar yoluyla ziyaretçilere sunulmaktadır. Osmanlı dönemine ait, 1916 yılında Kilisli Muallim Rıfat tarafından Osmanlıca olarak kaleme aldığı Dede Korkut Öyküleri (Kitab-ı Dede Korkut) bu bölümün en dikkat çeken eserlerinin biri niteliğindedir.

Dünya masallarına dair objelerin sergilendiği modülde Bremen Mızıkacıları, 101 Dalmaçyalı, Bambi gibi fabl karakterlerinin afişleri yer alırken; dünyanın en bilinen fabl yazarı Jean de La Fontain’e ait orijinal fotoğraf bu eserlere eşlik etmektedir. Dünya masal tarihinin önemli eserlerinden; Don Kişot, Küçük Prens, Kül Kedisi, Heidi, Pinokyo, Alice Harikalar Diyarında gibi birçok eserin de illüstrasyonları, oyuncakları ve ilk basım kitaplarının yer aldığı modüller dünya masal tarihinin evrimine ışık tutmaktadır. Bu bölümde sergilenen, Don Kişot’un Gustave Dore tarafından illüstrasyonları hazırlanmış ilk baskı kitabı ve Pinokyo’nun bilinen en eski oyuncağı önemli eserler arasında yer almaktadır. Müzenin ilerleyen bölümlerinde, yakın tarihli masallardan Harry Potter ve Frozen- Karlar Ülkesi masallarına ait de objelerin varlığı dikkat çekmektedir. Teknolojinin masallar üzerindeki etkisine de yer verilen vitrinde kasetler, plaklar dijital görselleştirmeler, yoluyla masallara dair seslendirme ve görselleştirme tarihine yer verilmektedir.

Ana sergi binasının bodrum katında konumlanan ve Mağara bölümünde, Kuşlar, Deniz Korsanları ve Güldüren Aynalar bölümleri yer almaktadır. Bu bölümlerdeki eserlerin oluşturduğu görsel çevre, çocuklara hayalleri doğrultusunda kendi masallarını kurgulama fırsatı vermektedir. Müze bahçesinde, sergi binasından bağımsız olarak hizmet veren bir kafeterya ile çocuklar ve yetişkinler için dönemlik atölye çalışmalarının düzenlendiği bir Atölye Binası yer almaktadır. Ayrıca masal dinletileri ve edebiyat söyleşilerinin düzenlendiği bir de Tiyatro Sahnesi müzenin önemli mekanlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Masal kültürünü ve tarihsel süreçteki evrimini, dikkat çekici bir şekilde, oyuncaklar ve görsel materyaller yoluyla anlatan müze; somut olmayan kültürel ve evrensel mirasın korunması ve aktarılması konusunda da önemli bir rol üstlenmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Kartal Belediyesi. (2021). Kartal Belediyesi Masal Müzesi, https://www.kartal.bel.tr/tr/hizmetler/masalmuzesi.aspx, (Erişim tarihi: 05.05.2021); Kültür ve Turizm Bakanlığı, Özel Müzeler: Masal Müzesi, https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-43980/ozel-muzeler.html, (Erişim tarihi: 06.05.2021); Yıldız, M. (2018). Korunun İçindeki Masalsı Dünya: Kartal Belediyesi Masal Müzesi. https://www.edebiyathaber.net/korunun-icindeki-masalsi-dunya-kartal-belediyesi-masal-muzesi-melih-yildiz, (Erişim tarihi: 01.05.2021).