Karadeniz Ereğli Müzesi

Müze Etnografya Müzesi Arkeoloji Müzesi

(Karadeniz Ereğli, Zonguldak, 1998 - )

Karadeniz Ereğli ilçesinin merkezinde, Yalı Caddesi’nde bulunmaktadır. Müze binası olarak kullanılan yapı, eski bir kilise temeli üzerine inşa edilen bir konaktır. Konak adını padişah II. Abdülhamit’in sancak beyinden almaktadır. Sancak beyi Halil Paşa Karamahmutoğlu, 1870’li yıllarda bu konağı inşa ettirdi ve bugün bu yapı, Halil Paşa Konağı olarak bilinmektedir. Zemin katı ile birlikte dört katlı olan konağın inşaatı sırasında, antik Heraclea Pontika (bugünkü Karadeniz Ereğli) kentinin çeşitli yapılarına ait bloklar devşirme olarak kullanıldı. Halil Paşa’nın kullanımından sonra konak, sırasıyla Ortaokul ve Kız Meslek Lisesi olarak kullanıldı, bir süre boş kaldıktan sonra ise 1989 yılında Kültür Bakanlığı’na devredildi. Bakanlık tarafından yürütülen restorasyon çalışmalarından sonra konak, Karadeniz Ereğli Müzesi olarak 1998 yılında hizmete açıldı.

Zonguldak ili ve çevresinin asırlık tarihine tanıklık eden müzenin giriş kapısının yer aldığı zemin kat, arkeolojik eserlerin teşhiri için ayrılmış. Bugünkü bilgilerimizle bölgenin en eski yerleşimi olan İnönü Mağarası’nda (MÖ 5000-1000) bulunan tüm eserler bu müzede sergilenmektedir. Söz konusu mağarada bulunan pişmiş toprak, metal ve kemikten yapılmış yüzlerce eser içinde yer alan altın boncuklar, ait olduğu Kalkoltik Çağ’da, Anadolu metal işçiliğinin eşsiz bir göstergesidir. Yine bu katta sergilenen MÖ üçüncü bin yılda iskân görmüş Yassıkaya Mağarası kazısında bulunan eserler görülmeye değerdir. Bugün Filyos’da bulunan Tios antik kenti buluntuları da müzenin önemli bir envanter grubunu oluşturmaktadır. Sistemli kazılar ile açığa çıkarılmış bu eserler yanında il çevresinden satın alma yoluyla elde edilmiş diğer arkeolojik eserler de bu katta sergilenmektedir.

Müzenin birinci katı, sivri dipli pişmiş toprak amphoralar için ayrılmış. İkinci kat, etnoğrafik eserler için ayrılmış. Bu katta, yöreye özgü bir kumaş olan Elpek ve bunun dokunmasıyla ilgili çeşitli bilgiler ile dokuma aletleri teşhir edilmektedir. Bundan başka çeşitli silahlar, takılar, mühürler, ölçü ve tartı aletleri yanında Emevi, Abbasi, Sasani, Artuklu, Selçuklu ve Osmanlı devirlerine ait sikkeler yer alıyor.

Üçüncü kat, geleneksel Ereğli evi olarak ziyaretçilere hizmet vermektedir. Bu katta yer alan oturma odası, misafir odası ve yatak odası gibi odalar, iç donanımları ve konu mankenleri eşliğinde dönemin evleri hakkında detaylı bilgiler veriyor.

Ziyaret edilmesi gereken bölümlerden biri de müze bahçesidir. Bahçede, Hellenistik, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait taş eserler sergilenmektedir. Burada bulunan eserler içinde şüphesiz en etkileyici olanı, ünlü pandomim sanatçısı Krispos’un mezar anıtıdır. Heraclea Pontika şehrinde gösteriler yapan ve bu kentte ölen Mısırlı Krispos’un anısına inşa edilen bu anıt mezar, etkileyici görüntüsü yanında, edebi yazıtı sayesinde dikkate değerdir. Yazıt Krispos’un ölümü hakkında etkileyici bir anlatım içermek yanında, hayatın faniliğini dair eşsiz benzetmelere sahiptir. Yazıt:

“Mezarlar insanların en son evleri ve en son duvarlarıdır. Onlar bedenlere evlerden daha sadıktırlar. Onlardan kalan akıtılan gözyaşları ve ölülerin sonsuza dek kalacak fani olmayan miraslarıdır. Ölüm uykusundan sonra artık vücudun güzelliği geri alınamaz. Burası bir sukun şehridir. Çıplak olarak taşınıp içine gömülünen sağlam, ebedi istirahatgah, ebedi evdir. Bu nasıl bir mezardır ve burada yatan ölü kimdir? Hayatta kazanılan zaferlerin nefrete layık abidesidir. Taş ve toprak olanın işaretleri. Ölülerin mezar taşları, suskun harflerinizle öleni dile getiriniz. Vücudunuzu yitirip telef ettikten sonra hangi insan buraya ismini verdi? Ölü insan Krispos. Fariz Ülkesinin (Mısır) ve başak taşıyan Nil Nehri’nin vatandaşı, bu anıtın altında yatmaktadır. O ki dönüp duran bir trajedinin ilk zafer çelengini kazanmıştır. Dünya bu pandomimciye hayran kalmış, onu övmüş ve tiyatronun altın çiçeği olarak görmüştür. Onun parlak cazibesi, 29. yaşında beklenmedik bir anda ve şekilde sönmüştür. ”

Yararlanılan Kaynaklar

Bilir, A. & Şahin, M. (2015). Herakleia Pontika’dan Pantomim Sanatçısı Krispos’un Mezar Anıtı ve Antik Çağ’da Pantomim. İçinde; E. Okan, C. Atila (Editör), Prof. Dr. Ömer Özyiğit’e Armağan/ Studies in Honour of Ömer Özyiğit (ss. 47-56). İstanbul: Ege Yayınları; https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/zonguldak/gezilecekyer/kdzeregli-muzesi, (Erişim tarihi: 12.11.2020); Zonguldak Valiliği, İl kültür ve Turizm Müdürlüğü Tanıtım Kitapçığı.