Kakaoağacıgiller familyasından 4-12 metre yüksekliğindeki tropikal bir ağaç olan kakao ağacının meyvelerinden çıkartılan bir üründür. Bu ağaç, Güney Amerika’nın tropik bölgelerinde yetişmektedir ve dört yaşından sonra meyve vermeye başlamaktadır. Ağaç, yılda iki kez ürün verir. Bir meyvenin içerisinde her biri yaklaşık iki buçuk santimetre boyunda 20-40 kakao çekirdeği bulunmaktadır.

Kakao bitkisinin ilk olarak MÖ 1500’lerde Olmekler tarafından kullanıldığı, Mayaların bu bitkiyle MS 600’lü yıllarda tanıştığı, Azteklerin ise 1400 yılı dolaylarında Mayalarla yaptıkları ticaret sonrası kakao ile tanıştıkları düşünülmektedir. Azteklerin kakao tanelerini içki yapmak ve bazı yemekleri çeşitlendirmek için kullandıkları bilinmektedir.

Kakao ağacından toplanan kakao meyvesi, toplandıktan sonra hafifçe ezilerek içerisindeki çekirdekler meyvenin etli kısımlarından ayrılarak alınmaktadır. Çekirdekler daha sonra mayalanmaya bırakılır ve böylelikle çekirdeklerin acılıkları alınırken, renklerinin de yeşilden kahverengiye dönmesi sağlanmaktadır. Bu işlem ile kakao aroması da ortaya çıkar. Mayalandırılan çekirdekler önce yıkanır ve sonra kurutulmaktadır.

Birçok kakao türü bulunmaktadır. Bunlar; Forasteros, dünya üretiminin yüzde 70’ini oluşturmaktadır. Acı tadı ve ekşi aromalarıyla dünyada en yaygın türdür. Criollos, dünya üretiminin yüzde beş ila sekizini oluşturmaktadır. Çok lezzetlidir. Hafif acımsı olmakla birlikte yumuşak bir tadı vardır. Trinitarios, Dünya üretiminin yüzde 20’sini oluşturmaktadır. İlk iki türün melezlenmesinden elde edilmiş oldukça kaliteli ve yağlı maddeler açısından zengin bir türdür.

Bunların dışında kakaolar geldikleri ülkelere göre de Venezuela kakaosu (caraque), Brezilya kakaosu (maragnan) gibi tanınmaktadır. Sri Lanka, Java, Ekvator, Antiller ve Afrika kakaoları da sanayide sıklıkla kullanılmaktadır.

Kakao, gerek günlük hayatta gerekse de sanayide kakao ezmesi, kakao tanesi, kakao yağı ve toz kakao olmak üzere farklı şekillerde kullanılmakla birlikte asıl kullanım yeri çikolata yapımıdır. Çikolata sektörünü ellerinde tutan belli başlı birkaç çokuluslu şirket bulunmaktadır (Nestle ve Ferrero gibi) ve bu şirketler kakao pazarının da büyük kısmını ellerinde tutmaktadır. Kakaonun da -tıpkı kahve gibi- üretim yerleri ekonomik anlamda dünyanın daha kalkınmaya muhtaç bölgeleridir ancak çikolata ekonomik anlamda daha zengin bölgelerde daha sıklıkla tüketilen bir üründür.