Doğu Anadolu Bölgesi’nde Kars iline bağlı bir ilçedir. Yüzölçümü 1970 kilometrekare,  nüfusu 2024 yılı itibariyle 43331’dir. Doğusunda Iğdır-Tuzluca, güneyinde Ağrı-Karaköse, kuzeyinde Kars merkez ve batısında Kars-Sarıkamış ile komşudur. İlçenin 62 köyü bulunmaktadır. İlçe güneyde Kapu Dağı ve Karakol Dağı, kuzeyde Yağlıca Dağı ve Aladağ ile çevrelenmiş, Aras Nehri Vadisi’nde yer almaktadır.  

MÖ IX. yüzyılda Urartu Krallığı’nın egemenliğinde olduğu bilinen ilçe, Romalılar, Arsak Krallığı, Persler, Bizans İmparatorluğu ve Selçuklu Hanedanlığı hakimiyetlerinin ardından 1534’te Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarına katılmıştır. Osmanlı-Rus Harbi döneminde Ruslar tarafından ele geçirilen ilçe 1920’de Türkiye topraklarına dahil edilmiştir. Ev sahipliği yaptığı medeniyetler için stratejik bir geçiş noktası olan ilçe bilhassa Türkistan’dan Doğu Anadolu’ya gelen göçlerde konaklama merkezlerinden biri olmuştur. 

Anadolu’da en çok kaya üstü resimlerin bulunduğu yerleşim yerlerinden biri olan Kağızman’da sit alanı olarak ilan edilen Camuşlu Köyü Yazılıkaya Kaya Resimleri ve Keçivan Kalesi yer almaktadır. Derin ve sarp iki vadinin oluşturduğu bir adacık üzerine inşa edilmiş korunaklı yapısıyla ilgi çeken Keçivan Kalesi Tunçkaya Köyü’ndedir. Kale içerisinde bir adet kilise ve bir adet cami bulunmaktadır. Ayrıca ceylan, dağ keçisi, köpek, deve, kuş, tilki resimlerinin olduğu ve Türk tarihi açısından önemli olan runik harflerin olduğu Geyikli Tepe Kaya Panoları’nın Anadolu’ya ilk gelen Türk boylarına ait olduğu düşünülmektedir. 

Günindi Köyü’nde yer alan Artakers Kalesi ve yakınlarındaki mağaralar; Kuzlu Köyü’ndeki Kozlu Kalesi yakınlarındaki göl ve iki ve üç katlı mağaralar; kayalık bir tepe üzerinde yer alan Ağca Kale, Çengilli Köyü’nde yer alan ve yapıldığı dönemde Gürcü Patrikhanesi’nin denetiminde olduğu bilinen Çengilli Kilisesi, Kurbanağa Mağarası, Kötek Kalesi, Çallı Kalesi, Şaban Kalesi, Sakasen Kalesi ve Kızlar Kalesi ilçenin diğer tarihi yapılarıdır. İlçe merkezinde Rus mimari yapısına sahip Taşkışla Binası günümüzde atıl durumdadır. 

Sarıkamış-Kağızman Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’nın büyük bölümü ilçededir. Saha endemik kuş ve bitki türleriyle koruma altına alınmış hayvan türlerini barındırmaktadır. İlçeden geçen Aras Nehri balık türleri bakımından zengindir. Akarsulardan yakalanan bıyıklı balık, Anadolu alası, yayın, caner, sazan ve tatlısu kefali yerel halk için ekonomik faydaya sahiptir. İlçenin bir diğer önemli akarsuyu Kötek Deresi’dir. Kozlu Köyü Sulama Göletleri, Turna Gölü ve Çengilli Gölü ilçedeki diğer su kaynaklarıdır. 

Yöreye özgü uzun elma, ceviz, armut, dut, erik, kayısı, pestil, köme, kaşar, deri peyniri, çeçil ve sadece ilçede yetişen tüteye çiçeğinden elde edilen ballar başlıca gastronomik ürünlerdir. Kağızman uzun elması 2017’de işlenmiş ve işlenmemiş meyve ve sebzeler ile mantarlar ürün grubunda coğrafi işaret almıştır. İlçede 2023’ten beridir her yıl Uzun Elma ve Kültür Festivali düzenlenmektedir. 

Kars ilinde geleneksel olarak sürdürülen aşıklık geleneğine katkıları bulunan Âşık Recep Hıfzı Kağızman ilçesi doğumludur. Bölgedeki Türk-Rus savaşları, işgal güçlerinin zulüm ve işkenceleri, Sarıkamış Harekatı’nın kötü sonuçlarının olduğu dönemlerde etkili bir dille söylemiş olduğu ağıtları ve koşmaları hâlâ söylenegelmektedir.  

1420 metre rakıma sahip olan ilçe karasal bir iklime sahip olmasına rağmen il merkezi ve çevresine nazaran mikro iklim özelliği sergilemektedir. Ilıman iklimi ve verimli topraklarıyla yerel halka tarımla uğraşma ve bahçecilik yapma imkanı sunmaktadır. Hayvancılık, arıcılık ve ticaret halkın diğer geçim kaynaklarıdır. Kağızman ilçesi sahip olduğu doğal, kültürel ve arkeolojik kaynaklarla kırsal turizm, ekoturizm, botanik turizmi, kuş gözlemciliği, kültür ve tarih turizmine kaynaklık edebilecek ve turizmin geliştirilebileceği bir coğrafyadır.

2022 yılı itibariyle ilçeye gelen turist sayısı 447 iken ortalama kalış süresi 1,48’dir. İkisi turizm işletme belgeli (Doğukan Müstakil Apart, Yazılıkaya Müstakil Apart) , biri turizm yatırım belgeli (Or-Ay Müstakil Apart), biri belediye belgeli (Polat Otel) olmak üzere 8 adet konaklama işletmesi ve toplamda 200 odalık konaklama kapasitesi bulunmaktadır. İlçe merkezinde küçük ölçekli yiyecek-içecek işletmeleri ve çay bahçesi bulunmaktadır.

İlçenin il merkezine uzaklığı 72 kilıometredir. Kara, hava ve tren yoluyla gelinen Kars il merkezinden ilçeye dolmuşla ulaşılabilmektedir. Kafkas Üniversitesi’ne bağlı Kağızman Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu ve Kağızman Meslek Yüksekokulu’nda çeşitli bölümlerde önlisans ve lisans eğitimleri verilmektedir.